Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

3)
 
Davlatning xorijiy xarajatlarini o„sishi. 
Hukumat tashqi xarajatlarining 
o‗sishi mamlakat to‗lov balansi uchun og‗ir yuk bo‗lib hisoblanadi. Masalan, AQSh 
to‗lov balansida ifodalangan tashqi davlat xarajatlarining asosiy qismini xarbiy 
maqsadlarga mo‗ljallangan (xorijdagi bazalarni ushlab turish,xarbiy yordam va 
boshqalar) xarajatlar tashkil etadi. 
4)
 
Globalashayotgan jahon iqtisodiyotidagi strukturaviy o„zgarishlar. 
Ilmiy–texnikaviy revolyutsiya, xo‗jalik intensifikatsiyasi, innovatsion faoliyatni 
rag‗batlantiruvchi yangi energetik bazaga o‗tish, qaysiki dunyo YaIM dagi ulushi 
25 foizga yetgan. Bu o‗z navbatida tashqi iqtisodiy aloqalar va to‗lov balansining 
asosiy moddalarida strukturaviy o‗zgarishlarga olib kelmoqda. 

---

76 
5)
 
Iqtisodiyotning siklik tebranishlari.
To‗lov balansida mamlakat xo‗jalik 
faoliyatidagi ko‗tarilish va pasayishlari, tebranishlar o‗z ifodasini topadi, chunki 
mamlakatning ichki iqtisodiy holati uning tashqi iqtisodiy operatsiyalariga bog‗liq. 
6)
 
Jahon 
iqtisodiyotida 
politsentrizm. 
To‗lov 
balansidagi 
asosiy 
moddalarning o‗zgarishida jahon iqtisodiyoti globallashuvida ko‗p qutblilikning 
shakllanaganligi aks etadi. Bu jarayoning obyektiv asosi bo‗lib, jahon iqtisodiy va 
moliyaviy markazlari o‗rtasidagi kuchlar nisbatining vaqti–vaqti bilan o‗zgarib 
turishi hisoblanadi.
7)
 
Jahon 
iqtisodiyotining 
mintaqalashuvi. 
Jahon 
iqtisodiyotining 
globallashuvi jarayonida mintaqalashuv eng muhim yo‗nalishdan biriga aylanib 
bormoqda. Hozirgi vaqtga kelib turli darajadagi mintaqaviy integratsion 
birlashmalar mavjud bo‗lib, bulardan eng muhimlari quyidagilar: