Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

3.2-rasm. G-7 mamlakatlari va boshqa yuqori daromadli mamlakatlarning
2010–2014 yy. tashqi qarzi 
(external debt)
trln. AQSh dollarida
 
Manba
:http://www-wds.worldbank.org/external/International Debt Statistics 2017 
 
3.3-rasm. G–7 mamlakatlarning 2010–2015 yy. tashqi qarzning YaIM ga 
nisbati,% da 
Manba: 
http://www-wds.worldbank.org/external/International Debt Statistics 2017. 
2015- yil oxiriga yuqori daromadli mamlakatlarning tashqi qarzi 67,4 trln. 
AQSh dollarini tashkil etgan bo‗lib, 2013- yildagi yuqori ko‗rsatkichga (70,8 trln. 
AQSh dollari) nisbatan pasaygan. Umumiy xolda G-7 mamlakatlarida umumiy 
tashqi qarzning YaIM ga nisbati biroz yaxshilangan bo‗lsada, Kanadada 2014 
yildagi 86 foizdan 100 foizga, Yaponiyada esa 59 foizdan 71 foizgacha o‗sgan. Bu 

---

davlatlar ichida Buyuk Britaniya tashqi qarzining YaIM ga nisbati eng yuqori 
bo‗lib, 2015- yil oxiriga 290 foizni tashkil etgan
95
.
 
3.4-rasm. Yuqori daromadli mamlakatlarning sektor bo„yicha tashqi qarzlari
2014–2015 yy. 
) trln. AQSh dollarida
 
Manba:
http://www-wds.worldbank.org/external/International Debt Statistics 2017. 
Yuqori daromadli mamlakatlar tashqi qarzlarning eng yuqori ulushi depozit 
institutlari, birinchi navbatda tijorat banklari xissasiga to‗g‗ri keladi. Mazkur 
kategoriyadagi tashqi qarz 2015- yil oxiriga kelib, 1,9 trln. AQSh dollari miqdorida 
yoki 8 foizga kamayib, yil oxiriga 21, 1 trln. AQSh dollarini tashkil etgan
96
.
Tashqi qarzning tartibga solish
–bu foiz va asosiy qarz to‗lovini kamaytirish 
va muddati o‗tgan qarzning likvidatsiya qilish bo‗yicha qarzdor tomonidan amalga 
oshirladigan tadbirlar. 
Davlatni tashqi qarzi darajasi va uni to‗lov qobiliyati tahilili uchun 
foydalaniladigan ko‗rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 
•
qisqa muddatli qarzlarni tashqi qarzdagi ulushi; 
•
qarzga xizmat ko‗rsatish bo‗yicha xarajatlarni eksportga nisbati; 
•
tashqi qarzni eksport yoki YaIM ga nisbati; 
•
rasmiy rezervni qarzga nisbati. 
Davlatlar tomonidan muntazam ravishda tashqi qarzni tartibga solish chora-
tadbirlarini amalga oshirib boradi. Bunday chora-tadbirlar qatoriga quyidagilarni 
kiritish mumkin: mamlakatning oltin-valyuta zaxirasi hisobidan qarzlarni to‗lab 
borish; kreditorlarning qarz to‗lov muddatlarini o‗zgartirishlari, ayrim hollarda 
ularning ma‘lum qismidan voz kechishlariga erishish; qarzlarni mamlakatdagi 
ko‗chmas mulk, qimmatli qog‗ozlar, kapitalda ishtirok etish va boshqa huquqlarni 
sotish hisobidan to‗lash; xalqaro banklar va boshqa moliyaviy tashkilotlardan 
yordam olish va hokazo.
95
http:www-wds.worldbank.org/external/International Debt Statistics 2017.
96
http:www-wds.worldbank.org/external/International Debt Statistics 2017.

---

84