Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Siklik ishsizlik
– iqtisodiy siklning inqiroz fazasi bilan bog‘liq ravishda 
vujudga keladigan ishsizlik. 

---

592 
Ishsizlik darajasi
– ishsizlarning ishchi kuchi tarkibidagi foizli nisbati. 
Ouken qonuni
– ishsizlik darajasi va YaIM hajmining orqada qolishi 
o‘rtasidagi nisbatning matematik ifodasi. 
 
Takrorlash uchun savol va topshiriqlar 
1. 
Ishchi kuchini takror hosil qilish deganda nimani tushunasiz va uning 
xususiyatlari qanday? 
2. 
Ishchi kuchining sifati nima? U qanday omillarga bog‘liq? Fan-texnika 
taraqqiyotida ishchi kuchining sifatiga qanday talablar kuchayadi? 
3. 
Ishchi kuchi bozori amal qilishining o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan 
iborat? 
4. 
Ishchi kuchi qiymati va iste’mol qiymati qanday aniqlanadi? Ularga ta’sir 
etuvchi omillarni sanab bering. 
5. 
Ish bilan to‘la bandlik nima uchun nisbiy ma’noda tushuniladi? Qanday 
qilib ishchi kuchidan samarali foydalanishga erishiladi? 
6. 
Ishsizlikning asosiy turlariga tavsif bering. 
7. 
Ishsizlik darajasi qanday hisoblanadi? 
8. 
Ishsizlikning tabiiy darajasi nimani anglatadi va u qanday tartibda 
aniqlanadi? 
9. 
Ouken qonunining mohiyati nimada namoyon bo‘ladi? 
10. Ishsizlikning ijtimoiy va iqtisodiy oqibatlarini tushuntirib bering.

---

593 
21-bob. MOLIYA TIZIMI VA MOLIYAVIY SIYOSAT 
Ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonlarining samarali amalga oshirilishi 
ko‘p jihatdan moliyaviy resurslarga bog‘liq bo‘ladi. Pul vositasida takror ishlab 
chiqarishning bir bosqichidan boshqasiga o‘tiladi hamda muayyan maqsadga 
yo‘naltirilgan fondlar vujudga keltiriladi. O‘z navbatida bu fondlar takror ishlab 
chiqarishning uzluksizligini va kengaytirilishini ta’minlaydi. Yalpi milliy 
mahsulotni yaratish, taqsimlash va undan foydalanish jarayonida pul mustaqil 
harakat qilib, turli xo‘jalik yurituvchi bo‘g‘inlar, uy, dehqon, fermer, jamoa, 
kasanachilik xo‘jaliklari, davlat korxonalari va tashkilotlari, davlatning o‘zining 
pul mablag‘lari fondini tashkil etadi. Pul fondlari hosil bo‘lish manbalari va amal 
qilish tavsifi, maqsadlari va foydalanish usullariga qarab moliya va kredit shakllari 
tusini oladi. Ushbu bobda moliyaning mazmuni, vazifalari tizimi, uning asosiy 
bo‘g‘ini bo‘lgan davlat budjeti va budjet mablag‘larining shakllanishida 
soliqlarning roli bayon etiladi.