Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

2) boy va qashshoq mamlakatlar o‘rtasidagi farqning kuchayishi. 
Jahon miqyosida yaratilgan mahsulot va daromadlarning turli mamlakatlar 
o‘rtasidagi taqsimoti o‘ta darajada notekis bormoqda. XX asrda yer shari 
aholisining eng boy chorak qismi YaIMning o‘rtacha jon boshiga 6 baravar 
o‘sishiga erishgan bo‘lsa, eng kambag‘al chorak qismi esa bu ko‘rsatkichning 3 
baravar o‘sishiga erishgan xolos.
BMTning oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, 
hozirgi davrda jahonda ochlikka mahkum kishilar soni 500 mln.ga etadi, ularning 
deyarli yarmi ochlik va to‘yib ovqatmaslik hamda buning oqibatida kelib 

---

704 
chiquvchi turli kasalliklar natijasida o‘limga mahkumdirlar. 1 mlrd.dan ortiq 
kishilar yetarli darajada ovqatlanmaslik muammosiga duch kelmoqdalar. 
Shuningdek, «yashirin ochlik» – sifatli va to‘liq ovqatlanmaslik ham keng 
tarqalgan. Shunga qaramay, fan va texnikaning zamonaviy darajasi oziq-ovqat 
mahsulotlari ishlab chiqarishni ahamiyatli darajada ko‘paytirish imkonini berib, u 
nafaqat hozir, balki kelgusida yashashi mumkin bo‘lgan barcha aholining oziq-
ovqat mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojlarini qondira oladi. 
3) ekologik halokat tahdidlarining kuchayib borishi. 
Insoniyat taraqqiyotining butun tarixi davomida xo‘jalik faoliyatining tabiatga 
ta’siri u qadar ahamiyatli bo‘lmay, tabiat o‘zining ekologik muvozanatini qayta 
tiklashga qodir bo‘lib kelgan. Biroq, hozirga kelib, atrof-muhitga ko‘rsatilayotgan 
ta’sir shunchalik kuchayib ketdiki, natijada tabiat o‘zini-o‘zi qayta tiklash 
qobiliyatini yo‘qotib bormoqda. Hisob-kitoblarga ko‘ra, keyingi 200 yil ichida yer 
yuzidagi 900 mingga yaqin turdagi o‘simlik va hayvonlar qirilib ketgan. 
Foydali qazilmalarning ba’zi bir qayta tiklanmas zaxiralari tugab bormoqda, 
o‘rmon materiallari resurslari va xomashyoning boshqa turlari qayta tiklanib 
ulgurmayapti. Yer yuzidagi iqlimning o‘zgarishi, ozon qatlamining siyraklashuvi, 
boshqa halokatli jarayonlarning kuchayishi sivilizatsiyaga jiddiy tahdid solmoqda.
Ishlab chiqarishning tabiiy muhitga salbiy ta’sirining oldini olish maqsadida 
tozalash qurilmalari va boshqa ekologik himoya vositalarini barpo etish uchun 
yirik kapital qo‘yilmalar talab etiladi. Global ekologik muammolarni hal etish 
uchun butun dunyo mamlakatlari va xalqlarining kuchlarini birlashtirish lozim 
bo‘ladi.