Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida Nobank kredit tashkilotlar faoliyatini rivojlantirish yo’nalishlari.

Ma’lumki nobank kredit tashkilotlarining faoliyati birinchi navbatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy ehtiyojlarini qondirish, ularga xizmat ko’rsatish bilan bog’liq. Ularga nafaqat banklarni, balki nobank kredit tashkilotlarini kredit yordami yildan yilga oshib bormoqda. Jumladan, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlariga barcha kredit tashkilotlari tomonidan ajratilgan kreditlar miqdori 2012 yilga 5,3 trln, so’mni tashkil etgan bo’lsa 2013 yilga 7,0. 2014 yilga 9,5. 2015 yilda 12,1 va 2016 yilga 15,0 trln. so’mni tashkil etgan yoki 2016 yilda 2012 yilga nisbattan 9,7 trln so’mga yoki 3,8 martaga oshgan.
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari iqtisodiy o’sishni ta’minlash, yangi ish o’rinlarini tashkil qilish, bandlik muamosini hal etish, aholini daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o’rin tutayotganligidan kelib chiqib ushbu subyektlarni jadal rivojlantirish, rag’batlantirish va qo’llab quvvatlashga alohida e’tibor qaratilayotganligi tufayli ushbu subyektlarni mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 2000 yilda 31.0 foiz, 2005 yilda 38,2 foiz, 2009 yilda 50,1 foiz, 2012 yilda 54,6 foiz va 2016 yilda 56 foizni tashkil etdi.
O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidentining 2010-noyabrida PQ-1438 sonli “2011-2015 yillarda Respublika Moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida”gi qarori asosida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish bo’yicha bank tizimi shu jumladan nobank kredit tashkilotlari tomonidan amalga oshirilishi lozim bo’lgan quyidagi vazifalar belgilab berilgan:
− Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini kreditlash hajmini 2011-2015 yillarda 2.7 barobarga oshirish;
− Xalqaro moliya muassasalari va xorijiy mamlakatlar hukumatlari tomonidan ajratiladigan grantlar hamda kredit liniyalari miqdorini oshirish;
− Tijorat banklarida imtiyozli kreditlash jamg’armalarini tashkil etish, jamg’arma mablag’larini uzoq hamda borish qiyin bo’lgan joylarda, shuningdek, aholi zich yashovchi hududlarda faoliyat ko’rsatayotgan tadbirkorlik subyektlarini kreditlash uchun safarbar etish:
− Iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi korxonalarni kreditlash hajmini oshirib borish:
− Mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni xarid qilish uchun aholiga iste’mol kreditlari berishni yanada oshirish va boshqalar.
Aynan ushbu vazifalardan kelib chiqib nobank kredit tashkilotlari o’z faoliyatlarini rivojlantirishlari lozim.
Bunda Respublikamiz Prezidentining 2017 yil 17 martdagi PQ-2844 sonli “Tadbirkorlik subyektlari va keng aholi qatlamiga mikrokreditlar ajratish tizimini yanada soddalashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori muhim ahamiyatga ega.
Bu o’z navbatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarini modernizatsiyalash, ya’ni ularni texnik va texnologik qayta jihozlash, yuksak samarali asbob-uskunalarni xarid qilish hamda zamonaviy, yuksak texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishlarni tashkil etishga sharoit yaratadi.