Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

27. Bank krediti va uning asosiy belgilari bo’yicha guruhlanishi.
Iqtisodiyotda keng tarqalgan kredit munosabatlarining asosiy turi bo’lib bank krediti hisoblanadi. Bank krediti quyidagi belgilari bo’yicha guruhlanadi:
A) kreditlash obyektlarining iqtisodiy ahamiyatiga ko’ra (tovar-moddiy boyliklarga va ishlab chiqarish xarajatlariga berilishi);
B) to’lash muddatiga ko’ra (qisqa, o’rta va uzoq muddatli);
C) kreditni to’lash manbalariga ko’ra (qarz oluvchining mablag’lari va garant mablag’lari hisobiga);
D) ta’minlanganlik tamoyilining amal qilishiga ko’ra (bevosita, bilvosita va ta’minlangan kreditlar);
E) foiz darajasiga ko’ra (past, o’rta, yuqori va ba’zan foizsiz kreditlar)
28. Iste’mol krediti – u jismoniy shaxslarga beriladigan kredit bo’lib bunda kredit beruvchi sifatida maxsus kredit muassasalari bilan birgalikda savdo va xizmatlarni sotishni amalga oshiradigan jismoniy shaxslar ham bo’lishi mumkin. Iste’mol krediti ikki shaklda: pul va tovar shaklida amalga oshadi. Ular jumlasiga mamlakatimizda 2001-2002 o’quv yilidan boshlab talabalarni o’qishi uchun beriladigan “Oltin davrim” kreditini ham kiritish mumkin.
29.Davlat krediti – uning asosiy xususiyati bo’lib kredit munosabatlarida davlatning ishtiroki hisoblanadi. Bunda davlat qarz beruvchi (Markaziy bank orqali iqtisodiyotning turli sohalarini kreditlashda) va qarz oluvchi (Davlat zayomlarini chiqarish, byudjet taqchilligini qoplashda va boshqalar) sifatida ishtirok etadi.
30. Tijorat krediti – bu iqtisodiyotda kredit munosabatlarining vujudga kelishining dastlabki kredit shakllaridan hisoblanadi. Ushbu kreditning obyekti bo’lib sotiladigan tovarlar, subyekti bo’lib mol yetkazib beruvchi va mol sotib oluvchi korxona va tashkilotlar hisoblanadi. Tijorat kreditining quyidagi turlari mavjud:
A) veksel – bu qarz majburiyati bo’lib, qarz oluvchi o’z zimmasiga qarzni ko’rsatilgan summada, ko’rsatilgan shartlarda, belgilangan muddatda to’lash majburiyatini oladi. Amaliyotda vekselning oddiy va o’tkazma turlari mavjud;