Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali iqtisodiyot fakulteti

-
 
yetkazib beruvchi soha bir necha kichik kompaniyalardan tarkib topgan 
boʻlib, xaridorlar kam boʻlganda; 
-
 
xaridorlar tovarlarni katta miqdorda sotib olganda; 
-
 
tarmoq oʻz faoliyat turidan kelib chiqqan holda xaridorlarga kuchli darajada 
bogʻliq boʻlganda; 
-
 
xaridorlar bir necha yetkazib beruvchi tarmoqlar ichidan eng past narx taklif 
qilayotgan bittasini tanlash imkoniyatiga ega boʻlganda (bu ushbu tarmoqda narx 
raqobatini kuchaytiradi); 
-
 
xaridorlar uchun turli kompaniyalardan tovar sotish olishni iqtisodiy 

---

27 
jihatdan yaxlit bitta harid deb qarash mumkin boʻlganda va hokazo; 
Toʻrtinchi raqobat kuchi yetkazib beruvchilarning bosim koʻrsatishidir. Bu 
bosim natijasida yetkazib beruvchilar narxlarni kutarish bilan taxdid solib, 
kompaniyalarni yetkazib berilayotgan mahsulot miqdorini kamaytirishga majbur 
qiladi va daromadni pasaytiradi. Bunga muqobil ravishda - zaif yetkazib beruvchilar 
oʻz mahsulotlariga boʻlgan narxni pasaytirishga va yuqoriroq sifatni talab qilishga 
imkon beradilar. Quyidagi hollarda yetkazib beruvchilar tomonidan koʻrsatiladigan 
bosim ayniqsa kuchli boʻladi: 
-
 
yetkazib berilayotgan mahsulotning urnini bosa oladigan tovarlar kam 
boʻlib, u kompaniyaning ishonchli mahsuloti boʻlganda; 
-
 
tarmoqdagi kompaniyalar ta’minotehi firmalar uchun muhim boʻlmaganda; 
-
 
yetkazib berilayotgan 
mahsulotlarning sifati 
yuqoriligi tufayli 
kompaniyalarning boshqa mahsulotga utishi qimmatga tushganda; 
-
 
yetkazib beruvchilar ilgari tomon vertikal integratsiyalanish xavfidan 
foydalanganda;