Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali «Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika” kafedrasi mudiri: dots. M. Xolmurzaev

Tuzuvchi: «_______________ » ass: Vafoxojayeva D.


TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
«Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika”
kafedrasi mudiri: «______________ » Dots. M.Xolmurzaev
"Statistika"fanidan 2-kurs, 3-semstr yakuniy nazorat
9-Bilet
1.Mutlaq miqdorlar deb nimaga aytiladi ?
Mutlaq miqdorlar kuzatilayotgan miqdor birliklarini qo’shish yoki ayirish yo’li bilan aniqlanadi. Birinchi holda mutlaq miqdorlar , , va hokozo tartibida sanaladi va aniqlanadi. Masalan, guruhda talabalar, jamoa xo’jaligida jamoa a`zolari, zavodda ishlab chiqarilgan mashina, dastgohlar soni bevosita sanah yo’li bilan aniqlanadi. Bunday miqdorlar son ko’rsatkichlari deb yuritiladi. Ular butun sonlar ko’rinishida bo’ladi.
Ikkinchi holda mutlaq miqdorlar bevosita o’lchash yordamida aniqlanadi. Masalan, jamoa xo’jaligida yetishtirilgan sabzavot va poliz mahsulotlarining miqdori, fabrikada ishlab chiqarilgan ko’mirning miqdorio’lchash yordamida hisoblanadi. Bunday usulda olingan miqdorlar hajm korsatkichlari deb yuritiladi. Ular butun yoki irratsional (butun bo’lmagan) sonlar bo’lishi mumkin.
2.Son va hajm ko’rsatkichlari deganda nimani tushunasiz ?
Mutlaq miqdorlar kuzatilayotgan miqdor birliklarini qo’shish yoki ayirish yo’li bilan aniqlanadi. Birinchi holda mutlaq miqdorlar , , va hokozo tartibida sanaladi va aniqlanadi. Masalan, guruhda talabalar, jamoa xo’jaligida jamoa a`zolari, zavodda ishlab chiqarilgan mashina, dastgohlar soni bevosita sanah yo’li bilan aniqlanadi. Bunday miqdorlar son ko’rsatkichlari deb yuritiladi. Ular butun sonlar ko’rinishida bo’ladi.
3. Masala. Mintaqada xalqistemolmollariishlabchiqarish:
(mlrdso’m)

	2018	2019
Ishlabchiqarilganistemolmollari		Reja	haqiatda
	9.8	11.2	10.5

Berilganlargaasoslanib ,rejatopshirig’i, rejaningbajarilishhamdadinamikanisbiymiqdorlarinixisoblang. Ularningo’rtasidagibog’lanishnianiqraqamlardako’rsating.

Demk rejalashtirilayotgan davrda iste`mol mollaerini bazis davr 2018 yilga nisbatan 15.2 foizga ortiqcha ishlab chiqarishga mo’ljallangan. Xo’sh, bu reja haqiqatda qanchaga bajarilgan. Buning uchun reja bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblaymiz:
Demak, 2019 yilda rejalashtirilgan iste`mol mollari 6.3foizga bajarilmagan. 2019yilda haqiqatda ishlab chiqarilgan iste`mol mollarinning 2018yilga nisbatan qanchaga ko’p yoki oz ekanligini bilih uchun dinamika nisbiy miqorini hisoblaymiz:

4. Masala. Bittasmenadaharbirishchitomonidanishlabchiqarilgan “A” mahsulotmiqdorlariquydagilarbilantavsiflanadi:

IshchilarningRaqamlari	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Bittasmenadaishlabchiqarilganmahsulot(dona)	16	17	18	17	16	17	18	20	10	18

Progressivva regressive o’rtachalarqandayhisoblanadi ?

O’rtalashtirilayotgan belgi miqdorlari (xillari) bir yoki teng marta takrorlangan paytda oddiy arifmetik o’rtacha qo’llniladi. Uni aniqlash uchun dastlab o’rtalashtirilayotgan alohida miqdorlar yig’indisi aniqlanadi, so’ngra olingan natija ularning soniga bo’linadi. Buni quyidagicha yozish mumkin:


Izoh: Kafedraning 2020 yil ____ ______________ yig‘ilishida muhokama qilingan va tasdiqlashga tavsiya etilgan (____– sonli bayonnoma)