Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019

O‘lchovlar  va  og‘irliklar  bo‘yicha  xalqaro  tashkilot.  Mahsulot  sifatini 
tekshirish  va  nazorat  qilish,  metrologik  laborotoriyalarni  akkreditatsiya  qilish  milliy 
o‗lchash  tizimlariga  asoslangan  xarakatlar  bilan  bog‗liqdir.  Mahsulotni  standart 
talablariga  muvofiqligini  baщolashda  turli  xil  parametrlar,  ya`ni  maщsulotning  o‗z 
tavsifnomalaridan  tortib  uni  saqlash,  tashish  va  foydalanishdagi  tashqi  ta‘sir 
parametrlarini  o‗lchash 
amalga 
oshiriladi. 
Majburiy 
talablarga  tovarning 
muvofiqligini  belgilovchi  sertifikatlashtirish  sinovlarida  o‗lchashlarning  metodikasi 
va amaliyoti natijalarning taqqoslanishiga ta‘sir etadi va bu xolat sertifikatni tan olish 
bilan  bog‗liqdir.  Bunda  agar  mahsulotni  sertifikatlashtirishning  va  sinov 
natijalarining  taqqoslanuvchanligining  zarur  sharti  bo‗lgan  o‗lchashlarning 
yagonaligi ta‘minlansa, metrologiya xalqaro savdo manfaatlarini ta‘minlagan bo‗ladi. 
Ushbu  vazifa  metrologiya  bo‗yicha  xalqaro  tashkilotlarning  asosiy  vazifasi 

---

90 
щisoblanadi. 
 Metrologiya  bo‗yicha  xalqaro  tashkilotlarning  say-xarakatlari 
tufayli dunyoning kupchilik mamlakatlarida fizik kattaliklarning xalqaro birlik tizimi 
(SI)  qabul  qilingan.  Bundan  tashqari  taqqoslama  atamalar  amal  qilmoqda,  o‗lchov 
vositalarining  metrologik  tavsifnomalarini  normalashtirish,  o‗lchash  vositalarini 
sertifikatlashtirish,  seriyali  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishdan  oldin  o‗lchash 
vositalarini  sinash  bo‗yicha  tavsifnomalar  qabul  qilingan.  Metrologiya  bo‗yicha 
xalqaro tashkilotlar ISO va MEK tashkilotlari bilan yaqindan xamkorlik qiladi. Yirik 
xalkaro metrologiya tashkilotlariga ulchovlar va og‗irliklar bo‗yicha xalqaro tashkilot 
(MOMV)  va  konunchilik  metrologiyasi  buyicha  xalkaro  komitet  (MOZM) 
hisoblanadi. 
 
Xalkaro  miqyosda  metrologiya  sohasida  qonunlashtiruvchi  xalqaro  tashkilot 
xam  mavjuddir.  Uni  qisqartirilgan  holda  MOZM  (Mejdunarodnaya  organizatsiya 
zakonadatelnoy  metrologii)  deb  ataladi.Bu  tashkilotning  asosiy  maqsadi  -  davlat 
metrologik  xizmatlarni  va  boshqa  milliy  muassasalarning  faoliyatlarini  xalqaro 
miqyosda muvofiqlashtirishdir. 
MOZM faoliyatining asosiy yo‗nalishlari quyidagilardan iborat:  
-MOZM  ga  a‘zo  bo‗lgan  mamlakatlar  uchun  o‗lchash  vositalarining  uslubiy 
me‘yoriy metrologik tavsiflarining birligini belgilash; 
-qiyoslash  uskunalarini,  solishtirish  usullarini,  etalonlari  tekshirish  va 
attestatlashini, uskuna  va ishchi o‗lchash asboblarini uyg‗unlashtirish;  
-o‗zaro  kulay  bo‗lgan  birxillashtirilgan  o‗lchash  birliklarini      mamlakatlar 
tomonidan ma‘qullanishini ta‘minlash; 
-  metrologik  xizmatlarning  eng  qulay  shakllarini  ishlab  chiqish  va  ularni  joriy 
etish bo‗yicha davlat ko‗rsatkichlarining birligini ta‘minlash; 
-  rivojlanyotgan  mamlakatlarda  metrologik  tayin  etish  va  ularni  zarur  texnik 
vositalari  bilan  ta‘minlashda  ilmiy-texnikaviy  yordamlashish;  metrologiya  sohasida 
turli darajalarda kadrlar va tayyorlashning yagona qonun-qoidalarini belgilash. 
MOZMning  Oliy  rahbar  idorasi  qonun  chiqaruvchi  Xalqaro  konferensiyasi 
hisoblanib,  u  har  to‗rt  yilda  bir  necha  marta  chaqiriladi.  Konferensiya  tashkilotning 
maqsad  va  vazifalarini  belgilaydi,  ishchi  idora¦larining  ma‘vzularini  tasdiqlaydi, 

---

91 
byudjet  masalalarini  muhokama  qiladi.  MOZMning  rasmiy  tili  -  fransuz  tilidir. 
MOZM  ning  ijroiya  organi  bo‗lib  qonunchilik  metrologiyasi  bo‗yicha  xalqaro 
komitet  hisoblanadi.  Komitet  va  konferensiya  ishini  qonunchilik  metrologiyasi 
bo‗yicha  xalqaro  byuro  muvofiqlashtiradi.  Byuro  axborot  materiallari  nashr  qiladi, 
hujjatlar  fondini  olib  boradi,  o‗z  namoyish  zallarida  metrologiya  sohasidagi 
yutuqlarni namoyish qiladi. 
O‗zbekiston  Respublikasida  metrologiyaga  oid  faoliyatni  davlat  tomonidan 
boshqarishni  metrologiya  bo‗yicha  milliy  organ  -  O‗zbekiston  standartlashtirish, 
metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi ("O‗zstandart" agentligi) amalga oshiradi.