Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

35-rasm. Sifatni boshqarish konsepsiyasining asosiy elementlari
49
 
49
Muallif tomonidan ishlab chiqilgan 
Sifatni boshqarish konsepsiyasining asosiy elementlari
 
Muayyan sifatli tovarni ishlab 
chiqish va ishlab chiqarish uchun 
bozor ehtiyojlarini aniqlash
TQM jarayonidagi ikkinchi qadam 
tovarni ishlab chiqish va tekshirish 
hisoblanadi
Ishlab chiqarish jarayonini shunday 
ishlab chiqingki, uning yo'lga 
tushirilishi bilan nuqsonsiz 
mahsulot ishlab chiqarilsin
Nazorat natajalarini hujjatlashtirish 
va tovarni baholash jarayonini 
davom ettirish kerak
Mol yetkazib beruvchilarga sifat 
yuzasidan qo'yiladigan talablar 
Ishchi guruhlari, mukofotlash, 
motivlashtirish, sifatni saqlash va 
nazorat qilishga zaruriy 
vakolatlarni xodimlarga topshirish 
orqali sifat haqidagi axborotni 
ta‘minlash
Butun jarayonni kuzatuvchi va 
muammolarni darxol hal qiluvchi 
guruhlarni tashkil qiling 

---

148 
7. Butun jarayonni kuzatuvchi va muammolarni darhol hal qiluvchi guruhlarni 
tashkil qiling. Bu guruhlar lavozimlar tuzilmasini ishlab chiqishlari, majlis uchun 
vaqt o‗rnatishlari va o‗z vazifalarini bajarish uchun barcha sharoitlarga ega bo‗lishi 
kerak. 
7.4. Yakka tartibdagi faoliyatga haq to„lash va mukofatlash o„rtasidagi 
o„zaro bog„lanish 
 
Mehnat uchun mukofot. 
Ishchilar o‗z mehnatlari evaziga mukofot - ish haqi 
bilan tadbirkor tomonidan to‗lanadigan qo‗shimcha to‗lovlar va ko‗rsatiladigan 
xizmatlar yig‗indisini oladilar. Kamdan-kam odam tekinga ishlaydi, ko‗pchilik esa 
mukofotni ishda o‗z haqining o‗lchovi deb hisoblaydi.
Ish haqi va oylik. 
Ishchilarning mehnatiga haq to‗lash qay tarzda tuzilishi 
kerak? Ularga qancha to‗lash kerak? Ularga qachon to‗lash kerak? Bu savollarning 
hammasi kadrlar bo‗limi xodimlarining ishi.
Ishlab chiqarishning ko‗pchilik ishchilari (―ko‗k yoqalila
r‖) 
va injener-texnik 
ishchilarning bir qismi (―oq yoqalilar
‖
) mukofotni ishlagan soati yoki ishlab 
chiqargan mahsulotining miqdori asosida aniqlanadigan ish haqi ko‗rinishida oladilar. 
Ish haqi ishchining mehnatga bo‗lgan qiziqishini shakllantiradi: u qancha ko‗p soat
ishlasa yoki u qancha ko‗p mahsulot birligini ishlab chiqarsa, uning ish haqi shuncha 
ko‗p bo‗ladi.
Mehnatning natijalari ketgan ish vaqtiga yoki ishlab chiqarilgan mahsulot 
birligiga bog‗liq bo‗lmagan ishchilar mukofotni oylik tarzida oladilar. Oylik ish haqi 
sarflangan ish vaqtiga mukofot tarzida ifodalanadi, lekin bu yerda ish vaqtining 
birligi bo‗lib hafta, ikki hafta, oy yoki yil xizmat qiladi. Oylikka ishlaydigan 
ishchilarning, misol uchun menejer yoki har xil sohadagi mutaxassislarning
qo‗shimcha ishlagan ish vaqtiga odatda haq to‗lanmaydi. Lekin ular ish kuni 
davomida qandaydir vaqt mobaynida ishlamasliklari mumkin.
Ish haqi va oylik kompaniya ishiga u yoki bu turdagi faoliyatni kirituvchi 

---

149 
hissalarga asoslanadi. Masalan, marketing bo‗limi boshlig‗i o‗zining kotibiga 
nisbatan ko‗p oylik oladi. Mehnatga haq to‗lash uchun boshqa asos bo‗lib berilgan 
ishning bozor bahosi xizmat qiladi. Masalan, firma ma‘muriyatining javobgar kotibi 
Nyu-Yorkda San-Diegoga nisbatan ko‗proq oylik oladi.