Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti I. I. Xamidov xalqaro marketing

8.3 - rasm. Narx va unga ta’sir qiluvchi omillar tahlili. 
Mavzu bo‘yicha qisqacha xulosalar 
O‘zbekistonda narxni qo‘llab-quvvatlashning asosiy yo‘nalishlari 
qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
• tovar va xizmatlar eksportini bilvosita soliqqa tortishni kamaytirish 
tadbirlari;
• eksportchilarni eksport tovar va xizmatlarini reklama qilish uchun 
soliq to‘lovlaridan qisman ozod qilish;
• xo‘jalik sudlarida tovar va xizmatlarini ishlab chiqarish va eksport 
qilish bilan bog‘liq da‘vo arizalari uchun davlat bojlari hajmini 
kamaytirish; 
• o‘zbek eksportchilari iltimosiga binoan dastlabki marketing 
tadqiqotlarini amalga oshirish;
Tashqi omillar 
Ichki omillar 
Raqobatchilar siyosati 
Tashqi bozor 
xususiyatlari 
Rasmiy to‘siqlar 
Ishlab chiqarish xarajatlari 
Transaksiya xarajatlari 
Ichki huquqiy sharoitlar 

---

89 
• bozor narxlari kafolatlangan darajadan ham keskin pasaygan 
hollarda davlat budjetidan subsidiya berish shaklida diplomatik 
qo‘llab-quvvatlashni ta‘minlash. 
Eksport narxlari shakllanishida davlatning roli mamlakatimizda 
ishlab chiqariluvchi tovarlarning raqobatbardoshlik ko‘rsatkichlarini 
oshirishga ko‘maklashishdan iborat. Bunday yordam ko‘pincha 
yashirin xarakterga ega bo‘ladi. 
Eksport qilish mo‘ljallangan tovarlar soliqqa tortilmaydi yoki 
kam miqdorda soliqqa tortiladi. Davlatning narxga ta‘sir ko‘rsatish 
usullaridan biri demping, ya‘ni tashqi bozorda tovarlarni ichki 
bozordagi narxdan past narxga – ayrim hollarda mahsulot tannarxidan 
ham arzonga sotish hisoblanadi. Demping natijasida ko‘riluvchi zarar
odatda ichki bozorda monopoliya natijasida olinuvchi juda katta 
miqdordagi foyda hisobiga qoplanadi. Demping faoliyatida budjet 
mablag‘lari hisobiga dempingni amalga oshirishga ham misol keltirish 
mumkin.