Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti ayubjonov a. H., Salixodjayeva u. A. Moliya statistikasi

6.2Tijorat banklarining fond bozoridagi bank operatsiyalari
O‘zbekistondagi barqaror iqtisodiy holat davlat qimmatli qog‘ozlar bozori 
rivojlanish dinamikasi bilan o‘zviy bog‘liq. SHuningdek, Moliya vazirligi, 
Markaziy bank va O‘zbekistan Respublikasi valyuta birjasi kabi tartibga soluvchi 
organlarda rejalashtirilgan ishlarining natijalaridir. 
O‘zbekistan Moliya vazirligi qulay makroiqtisodiy vaziyat va bank 
likvidligining yukori darajasi sharoitlarida KMDO-UMDGM bozor portfelining 
bozor kon’yukturasida yuzaga kelgan adekvat o‘zgarish sur’atlarini kullab – 
kuvvatladi. Emitent bozor dyuratsiyasini (muomaladagi mikdorlar buyicha 
ulchangan davlat qimmatli qog‘ozlarini koplashgacha bulgan urtacha muddat) 
orttirishda davom etdi, KMDOni muomalaga chikarishni tuxtatib turdi, muomalada 
bulgan UMDGM xajmini yiriklashtirdi.Davlat qimmatli qog‘ozlar egri 
daromadliligining tahlili kursatishicha, davlat qimmatli qog‘ozlar bozorida kiska 
muddatli va urta muddatli vositalar buyicha daromadlilik darajasining kamayishi ruy 
bergan, bu esa barkaror rivojlanayotgan iqtisodiyot 
sharoitlariga xosdir. Daromadlilikni 
kamayishiga inflyasiya darajasining yil davomida sekinlashishi ijobiy ta’sir etdi. 
Tijorat banklarining kapitali va depozit mablag‘larining yuqori sur’atlarda 
o‘sishi, o‘z navbatida, ularning iqtisodiyot real sektorini moliyaviy qo‘llab-
quvvatlashdagi rolining yanada kengayishiga, aktivlar va kredit qo‘yilmalari 
hajmining sezilarli darajada ko‘payishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatdi.
Banklarning investitsiya jarayonlaridagi ishtiroki 
yanada faollashib 
bormoqda. Banklar tomonidan ajratilayotgan investitsion kreditlar ustuvor ravishda 
iqtisodiyotning 
sanoat 
tarmoqlarini 
modernizatsiya 
qilish, 
zamonaviy 
infrato‘zilmani shakllantirish va rivojlantirish, hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy 
jihatdan yuksaltirish hamda yangi ish o‘rinlari tashkil etishga qaratilgan dasturlar 
doirasidagi investitsion loyihalarni moliyalashtirishga yo‘naltirilmoqda.

---

124 
Ko‘rsatkichlarni hisoblash ayirish yoki bo‘lish usulida amalga oshiriladi. 
Natijada quyidagi ko‘rsatkichlarga ega bo‘linadi: 
1) 
mutloq qo‘shimcha o‘sish (yoki kamayish); 
2) 
o‘sish (yoki kamayish) koeffitsienti yoki sur’ati; 
3) 
qo‘shimcha o‘sish (yoki kamayish) koeffitsienti yoki sur’ati (foizda); 
4) 
1% qo‘shimcha o‘sishning (yoki kamayishning) mutloq qiymati. 
Bu ko‘rsatkichlar ikkita davr darajasini taqqoslash natijasida olinadi. Odatda 
taqqoslovchi daraja sifatida qatorning birinchi darajasi yoki oldingi yil darajasi 
qabul qilib olinadi. Agar har bir daraja o‘zidan oldingi daraja bilan taqqoslansa 
(masalan, taqqoslash yilma-yil bo‘lsa), u holda olingan ko‘rsatkich 
zanjirsimon
, agar 
hamma daraja faqat doimiy bitta (masalan, boshlang‘ich) davr darajasi bilan 
taqqoslansa, u holda olingan ko‘rsatkich 
o‘zgarmas asosli (zaminiy) 
ko‘rsatkich 
bo‘ladi. YUqorida qayd qilingan ko‘rsatkichlarini batafsil ko‘rib chiqamiz.