3.
Jamoaga bog‘liqlikka, unga mansublikka, muomalada bo‘lishga, boshqalar
to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilishga, o‘ziga e’tibor bcrilishiga, birgalikdagi mehnat
faoliyatida ishtirok etishga bo‘lgan ijtimoiy ehtiyojlar.
4 .0 ‘zining hurmat qilinishiga, obro‘-e4iboriga va qadr-qimmatining
oshisfriga, xizmat sohasida o‘sishiga, maqomi, nufuzi ortishiga, tan olinish va
yuqori baho olishga boigan ehtiyojdir.
5.
Shaxsiy, ma’naviy ehtiyojlar opining ijod orqali faollashuvi, o‘zini
namoyon qila olishida ifodalanadi.
K o ji n a ijtimoiy va axloqiy ehtiyojlar mayjudki, ular «Sotsiologiya»da turli
nuqtai nazarlardan o'rganilmoqda va hisobga olinmoqda. Ulaming muayyan qismi
mehnat sabablari muammosiga kiradi va konkret ahamiyatga ega boiadi. Ular
orasida quyidagilami ajratib ko'rsatish mumkin:
о ‘z-o ‘zini hurmat qilishga ehtiyoj
(o‘zi haqidagi ijobiy fikr tufayli nazorat va mehnat haqi olishdan qat’i nazar
halol mehnat faoliyati bilan shug‘ullanish);
о 'z-o 'zini qaror toptirishga bo4gan
ehtiyoj
(ma’qullanish va obro‘-e’tibor, o ‘ziga nisbatan boshqalaming ijobiy
munosabatda bolishi tufayli mehnatda yuqori miqdor va sifat ko'rsatkichlariga
erishish);
e ’tirof etilishiga ehtiyoj
(mehnat xulq-atvorining o‘zi kasbga yaroqli va
qobiliyatli ekanligini isbotlashga qaratilishi);
о 'z-o ‘zini namoyon qilishga bo 4gan
ehtiyoj
(ishga ijodiy munosabatda boiish asosida ishda yuqori ko‘rsatkichlarga
erishish; ish qandaydir g‘oyalar va bilimla^ga ega boiish vositasi sifatida, o‘ziga
xoslikni namoyon qilish vositasi sifatida);
faollikka ehtiyoj
(faollik orqali sogliq
va kayfiyatni yaxshi saqlashga intilish);
naslni davom ettirishga va о ‘zidan ко ‘payishga
bo Igan ehtiyoj
(ishda oilasi va qarindosh-uruglarining, yaqinlarining yaxshi kun
kechirishi, ulaming jamiyatda martabasi ortishiga ahamiyat berish; mehnat
natijalari orqali yaratishga va nimanidir meros qilib berishga intilishni amalga
oshirish);
dam olish va bo ‘sh vaqtga bo‘lgan ehtiyoj
(kamroq ishlab, ko‘proq
bo‘sh vaqt bo‘lishini afzal ko‘rish, ishni yashashning asosiy maqsadi emas,
balki qadriyat deb bilish);
о ‘zini-o (zi saqlashga ehtiyoj
(kamroq va yaxshiroq
sharoitda ishlashga ehtiyoj, o‘z sog‘lig‘ini saqlash maqsadida kamroq haq olishga
ham rozi boiish);
barqarorlikka ehtiyoj
(ishni mavjud turmush tarzini, erishilgan
to ^ n lik darajasini saqlab qolish usuli sifatida idrok etish, tavakallchilikni
yoqtirmaslik);
muomalada boflishga ehtiyoj
(mehnat faoliyatini odamlar bilan
aloqada bo‘lish sharti va sababi deb bilish);
ijtimoiy mavqega ega bo Tishga ehtiyoj
(mehnat faoliyatini mansabga erishish maqsadlariga bo‘ysundirish, mansab —
boshqalar bilan o‘zaro munosabatda bo^shda xulq-atvoming asosiy hal qiluvchi
omili);
ijtimoiy birdamlikka ehtiyoj
(hamma bilan birdek boiish istagi, halollik,
ish joyidagi sheriklar, hamkasblar oldida javobgarlik sifatida).
Ehtiyojlar mehnat motivatsiyasining sabablari orasiga muhim о ‘rinlardan birini
egallaydi.
Ular xodimlar tomonidan anglab yetilsa, xulq-atvomi rag‘batlantiradi.
Bu jihatdan ular muayyan shaklga — u yoki bu faoliyat turlariga, obyektlar va
Do'stlaringiz bilan baham: