Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

Bundan maqsad — turli murakkablikdagi mehnatga haq
to‘lash o‘lchovlarini aniqlashdir. Jamiyat rivojlanganligi bilan murakkab
mehnat ulushi ortib boradi. Bunga sabab korxonaning texnika bilan
quroUanish darajasi oshganligi, xodimlarning ma’lumoti va rivojlanisbiga
qo‘yiladigan talablarning ortganligidir.
Murakkab mehnat
oddiy mehnatdan farq qilib, bir qator xususiyatlarga 
ega bo'ladi:
• xodimning harakatlarini rejalashtirish, tahlil etish, nazorat qilish va 
muvofiqlashtirish kabi aqliy mehnat funksiyaiarini bajarish;
• xodimning faol fikrlashi, fikrini bir joyga to ‘plashi va aniq maqsad 
bilan intilishi;
■
qarorlar qabul qilish va harakatlardagi izchillik;
■
xodim oiganizmining tashqi ta’sirlaiga aniq va to ‘g‘ri aks-sado berishi;
■
tez, chaqqon va xilma-xil mehnat harakatlari;
• mehnat natijalari uchun javobgarlik.
Mehnat mazmunining iffinchi belgisi — xodimning kasbga yaroqliligidir.
15

---

Mehnat mazmunining uchinchi belgisi — xodimning mustaqillik darajasi 
bo‘lib, u mulkchilik shakli bilan bogMiq tashqi cheklanishlarga ham, 
shuningdek, ishning murakkablik miqyosi va darajasi taqozo etuvchi ichki 
cheklanishlarga ham aloqadordir.
Mehnat jarayonida 
quyidagi fiinksiyalar 
amalga oshirilishi hisobga olinadi:
• zarur mehnat operatsiyalari tizimining maqsadi va uni tayyodash 
bilan bogMiq bo‘lgan 
mantiqiy funksiya;
- ijro etuvchilik fiinksiyasi 
— ishlab chiqaruvchi kuchlaming holatiga 
bog'liq ravishda mehnat vositalarini turli usullar bilan harakatga keltirish 
va mehnat predmetlariga bevosita ta’sir ko'rsatish;
■
qayd etish va nazorat qilish fiinksiyasi 
- texnologiya jarayonini, 
belgilangan dastumi bajarishning borishini kuzatish;