Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

Paxta tolasining kimyoviy tarkibi
- paxta tolasining tarkibi murakkab birikma 
bo’lib, yuqori molekulali bog`lamga ega. Molekulyar og`irligi milliongacha. Sadovo 
ma`lumotlariga qaraganda paxta tolasining tarkibi quyidagicha: 
Tola 
TSelyuloz
a 
vok yoki 
yog` 
Azotli 
moddalar 
kul 
O’rganil 
magan
qismi 
Kislota 
lar 
Paxta 
94,5 
1,2 
0.3-0,6 
0,4 
1,36 
2,24 
Ba`zi bir paxta tolasidagi kimyoviy moddalar hali to’liq o’rganilganicha yo’q, Paxta 
tolasi toza holatda 98,5 % gacha tselyulozadan iboratdir. SHuning uchun ham paxta 
tolasining asosiy qismi tselyuloza hisoblanadi. 
Kokon tahlillariga ko’ra o’simlikdan olinadigan tabiiy tola tarkibi quyidagicha. 
Asosiy 
qismlari 
nomi 
Tarkibi, % 
paxta tolasi 
len 
Daraxt po’kagi oq qayin tanasi 

---

TSelyuloza 
pektin 
moddalar 
lignin 
vosk, yog` 
azot, oqsil 
smola 
kul 
97,0 
1,0 
- 
0,3-1,0 
0,2-0,3 
- 
0,1-0,2 
80,5 
8,4 
5,2 
2,7 
1,1 
- 
1,1 
53,3-57,8 
10.8-12,5 
27-28 
- 
0,3-0,8 
2,3 
0,2-0,6 
45,3 
28,7 
19,6 
- 
- 
1,8 
0,2-0,6 
Paxta tolasining sanitariya va gigienik xususiyati - paxta tolasi o’ta yuqori nam 
sig`dirish xususiyatiga ega. Misol uchun paxta tolasining namligi 23 foizgacha qo’l bilan 
paypaslaganida sezilmaydi. SHu xususiyati natijasida undan kiyim qilinganda odam 
tanasidagi namni o’ziga singdirib oladi. Unda odam terisi uchun yaxshi nafas olish sharoiti 
tug`iladi. 
Paxta tolasi issiqlikni yomon o’tkazuvchi bo’lib hisoblanadi. Bu xususiyati bo’lsa, 
odam organizmidan chiqqan issiqlikni yaxshi saqlaydi. Bu esa organizmni tez sovub 
ketishidan asraydi. Ammo u yomon dazmollanib o’z holatini tekis ushlamaydi. Bu uning 
turg`unlik koefitsentining past (5-10%) ekanligi.
Tola ichki pishgan tarkibining xosiyatlari uni ranglaganda rangni uzoq tutib 
turishidir. Pishmagan tolalarda bu xosiyat kam bo’ladi.