Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

Ingichka tolali paxta chigitining qoldiq tolaligini aniqlash
- bunday paxta 
navlari chigiti tuksiz va chala tuksiz bo’lganligi uchun uning chigitida faqat birikkan tolalar 
bo’lib, ozod-birikkan tolalar bo’lmaydi. 
Chigitda qoldiq tola miqdoriga qarab jinlarning ishi tekshiriladi. Chigitning qoldiq
tolaligi standart talabida belgilangan normadan oshmasligi kerak. Standart talabi bo’yicha
agar chigit arrali jindan chiqqan bo’lsa, unda 200 dona chigitdagi birikkan tolalarning 
miqdori, gr hisobida: o’rta tolali navlar uchun 
I - nav paxtada 0,10-0,11 gacha.
II - nav paxtada 0,11-0,12 gacha
III - nav paxtada 0,12-0,14 gacha
IV - nav paxtada 0,14-0,17 gacha va
V - nav paxtada bundan kam ko’rsatkichda bo’lishi kerak.
Xuddi shu tartibda ingichka tolali navlar uchun ham quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
I - nav paxtada 0,13-0,15 gacha
II - nav paxtada 0,16-0,19 gacha
III - nav paxtada 0,22-0,25 gacha
IV - nav paxtada 0,23-0,27 gacha va
V - nav paxtada bundan kam ko’rsatkichda bo’lishi kerak.
Urug’lik chigitning tukliligini aniqlash
- linterdan chiqqan chigitlarda qolgan qisqa 
tolalar yig’indisining chigit dastlabki og’irligiga nisbatan foyiz ifodasi urug’lik chigitning 
tukliligi 
deb ataladi. 
Urug’lik chigitning tukliligini aniqlash uchun o’rtacha namunadan ikkita kichik 
namunalar olinadi. Buning uchun o’rtacha namunani aralashtirib to’g’ri to’rtburchak 
shaklida stol ustiga tekis qilib yoyiladi va 20 joyidan 0,5 gr (taxminan 5 dona chigitga to’g’ri 
keladi) dan jami 10 gr namuna olish kerak. 
Namunadagi chigitlar tortilgandan so’ng chigitda qolgan hamma qisqa tolalar qo’l 
bilan ajratib olinadi. Tolalarni ajratishda chigitdagi tuk va tukchalarga tegmaslik kerak. 
Ajratib olingan tolalar 0,01 gr aniqlikda va natijani 10 ga ko’paytirib chigitning 
tukliligi foyiz hisobida topiladi. 

---

Agar ikki namunachadan olingan tolalar og’irligining farqi 0,01 gr (0,01%) dan ortiq 
bo’lsa, tahlil qaytadan takrorlanadi.
Tuklilik o’rtacha 0,1% gacha yaxlitlanadi.