Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

7-rasm. BTM rusumli tоlа tоzаlаgich 
ko’ndаlаng qirqimi 
1-tola kirish quvuri; 2- pichоqli bаrаbаnlаr; 
3- qоziqli bаrаbаnlаr; 4-kоlоsnikli 
pаnjаrа; 5- iflоslik kаmerаsi; 6- iflоslik 
shnegi. 

---

4. Tolali chiqindilarni qayta ishlash sexi texnologiyasi 
Chigitli paxtani ishlab chiqarish jarayonida asosiy texnologik uskunalar va transport 
vositalari tarkibida ko’p miqdorda tolali materiallar mavjud bo’lgan tolali chiqindilar 
ajratiladi. 
Ana shu chiqindilar tarkibida to’qimachilik va yengil sanoat korxonalariga 
xomashyo hisobida foydalanishga yaroqli ma’lum hajmda tolali materiallar bor. 
Shu sababli ularni qayta ishlashga berib, chiqindilardan ajratib olinadi. 
Tolali chiqindilarni qayta ishlash sexida yigirishga keladigan tolalarni, regenerator 
uskunalari yordamida chiqindilardan ajratib olinadigan bolsa, tolali chiqindilarni 
tozalashda OBM-A rusumli tozalagichidan foydalaniladi. 
OBM-A-tolali materiallarni tozalagichlar ikki variantda tayyorlangan: 
– tolali chiqindilarni tozalash; 
– paxta gardi va momig’ini tozalash uchun, shuningdek, POB va 2POB rusumli tola 
regeneratorlardan ham tozalash jarayonida foydalanadi. 
Tola tozalagichlar va tola kondensorlarining tolali chiqindilarni ulardan tola 
regeneratsiyalash maqsadida tozalaydi. 
Regeneratsiyalangan tolali paxtani qayta ishlash asosiy oqimga qaytariladi. 
8-rasmda tolali chiqindilarni tozalash va regeneratsiyalangan tolali paxtani qayta 
ishlash asosiy oqimga qaytarilishining texnologik jarayon sxemasi berilgan. 
 
8-rasm. Tolali chiqindilarni qayta ishlash texnologik jarayon sxemasi. 
Paxta tozalash zavodi mahsuloti hisobida chiqindilar: o’lik aralashmali chiqindilar 
(TШ 30-02-2002) va momiq (lint) aralashmali chiqindilar (TШ 30-01-2002) bolib, ikki 
xilga bolinadi. 
3-jadvalda tolali chiqindilarning tavsif ko’rsatkichlari berilgan. 
3-jadval 
Chiqindi ajratadigan 
uskunalar 
Chiqindi turlari 
Chiqindilarning ta’rifi 

---

Barcha rusumli jinlar 
birinchi ajratkichgacha 
tolasi ajratilgan chigit 
tozalagichlari va tola 
regeneratorlari 
Tarkibida o’lik 
bo’lgan chiqin-
dilar 
Ular turli darajali, to’plangan, pishib 
yetilmagan, shikastlangan va erkin tolaning 
aralashmasi bo’lgan chigitning (o’lik) tarkibi 
organik (barg, gulkosalar, ko’sak xovachag’i 
va shohlar bo’laklari, chirigan pallachalar va 
hokazo) va mineral (chang, qum, yer) 
fraksiyalaridan iborat. 
Momiq kondensorlar-
ning sikloni, lintlarning 
ta’minlagich tizimi 
aspiratsiyasi 
Tartibda kalta 
momiq bo’lgan 
chiqindilar 
Chang, mayda va begona aralashmalar bilan 
birga bo’lgan kalta tolalar (uzunligi 3 mm dan 
kaltaroq).