Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

O`zlashtirish uchun savollar. 
1. MSHU—1 mexanik taram tayyorlagich va MSHRP—1 mexanik saralagichlar. 
2. Shtapel uzunligini aniqlashning klassyor usuli. 
3. Shtapel massa uzunligi va kalta tolalar miqdorini Jukov qurilmasida aniqlash. 
4. Tola uzunligini Jukov usulida aniqlash. 
5. Paxtadan tola chiqishi qanday aniqlanadi? 

---

16 – amaliy mashg’ulot: Tola uzunligini “velvet” taxtachasida aniqlash 
Darsning maqsadi:
talabalarga tolaning modal uzunlik shtapel uzunlik, baza va 
modal uzunligining bazaga ko’paytmasini bilgan xolda tola uzunligini velvet taxtachasida 
aniqlashni o'rgatish.
1.Chigitli paxta, Velvet taxtasi, cho’tka, ignali taroqcha, kichik masshtabli o’lchagich, 
lupa.
2.Talabalarni mustaqil ish bajarish qismi. Chigitli paxtadan tola uzunligini aniqlash 
uchun namunalar ajratib olib, o’zlari o’qituvchi yordamida birgalikda tola uzunligini 
aniqlashlari kerak. 
To’g’irlangan tolaning ikki uchi orasidagi masofa (mm hisobida) bir dona paxta 
tolasining uzunligi deb ataladi. Paxta tolalarining uzunligi har xil bo’lib, hatto bir namuna 
tarkibidagi tolalarning uzunligi ham bir-biridan katta farq qiladi. Shuning uchun tola 
uzunligini aniqlashda quyidagi ko’rsatkichlarga rioya qilinadi.
1.Modal uzunlik (Lm) – shu tola namunasida eng ko’p uchraydigan tolalar uzunligi.
2.Shtapel uzunlik (Lsh) – uzunligi modal uzunlikdan ortiq bo’lgan tolalarning 
o’rtacha uzunligi.
3.Baza (S) – tolaning uzunlik jihatidan bir tekisligini ta’riflovchi ko’rsakich. 
Bazaning qiymati qancha yuqori bo’lsa, paxta tolalari uzunligi bo’yicha shuncha tekisroq 
bo’ladi.
4.Modal uzunligining bazaga ko’paytmasi paxta tolasining bir tekisligi (S) deb 
ataladi. 
Velvet taxtasida tola uzunligini aniqlash uchun chigitli paxtadan 21 ta bo’lakchalar 
ajratib olinadi.
Xar bir bo’lakchada 1 donadan chigitli paxta ajratib olish ishlari quyidagicha 
bajariladi: bo’lakchani yuqori qismi chap qo’l bilan ushlanib, o’ng qo’l bilan 
bo’lakchaning pastki qismining II - juftlikning o’ng tomonidagi bir dona chigitli paxta 
ohista uzib olinadi.