Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali qishloq xo’jaligi mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va mexanizasiya kafedrasi

17 – amaliy mashg’ulot: Tola uzunligini aniqlashning istiqbolli usullarini o’rganish 
Darsning maqsadi: 
Paxta tolasining uzunligini aniqlashda mavjud usullarni barchasi 
bilan tanishish hamda HVI-900 tizimida paxta tolasi uzunligini aniqlash. 
Kerakli material va jixozlar: 
USTER HVI 900 SA o’lchov tizimi, 1-rasmda 
ko’rsatilgan; O’z RH 73—01:2001; Paxta tolasining standart namunalari to’plami; Rang 
bo’yicha sopolli namunalar to’plami; Uzunlikni o’lchash uchun metall andaza; 
Ifloslanganlik ko’rsatkichi bo’yicha kalibrlash uchun plastinka; Paxta tolasining namligi 
indikatori; 
Paxta tolasi namunalari namligini me’yoriga yetkazuvchi uskuna (namunalarni 
joylashtirish uchun tagdonlar to’plami bilan) yoki standart iqlim sharoitida 24 soat 
mobaynida namunalar namligini passiv me’yoriga yetkazish (konditsiyalash) javonlari. 
Asosiy ko’rsatkichlar.
Paxta tolasining asosiy ko’rsatkichlarini o’lchaydigan va HVI 
900 SA tizimining metrologik tavsiflari 1 – jadvalda keltirilgan. 
1 – jadval 
Tola 
guruhining 
tartib 
raqami
Guruhlar 
Uzunligi 
chegarasi, 
mm
Tola 
guruhining 
o’rtacha 
uzunligi, l, 
mm
Tola 
guruhining 
massasi m
j 
, 
mg
CHetla-
nishi a
*
 
a∙m
j
a
2
 ∙m
j
1 
0 — 16 
11 
4,5 
-9 
-40,5 
364,5 
2 
16 — 18 
17 
0,9 
-6 
-5,4 
32,4 
3 
18 — 20 
19 
1,1 
-5 
-5,5 
27,5 
4 
20 — 22 
21 
2,3 
-4 
-9,2 
36,8 
5 
22 — 24 
23 
1,9 
-3 
-5,7 
17,1 
6 
24 — 26 
25 
3,2 
-2 
-6,4 
12,8 
7 
26 — 28 
27 
3.8 
-1 
-3,8 
3,8 
8 
28 — 30 
29 
5,1 
0 
0 
0 
9 
30 — 32 
31 
3,1 
+1 
+3,1 
3,1 
10 
32 — 34 
33 
2,4 
+2 
+4,8 
9,6 
11 
34 — 36 
35 
0,8 
+3 
+2,4 
7,2 
12 
36 — 38 
37 
0,4 
+4 
+1,6 
6,4 
13 
38 — 40 
39 
0,3 
+5 
+1,5 
7,5 
Izoh: *Maksimal massali tola guruhidan oldingi va keyingi tola guruhlarining chetlanish 
tartib raqami.