Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali agrobiologiya fakulteti

Download 0,49 Mb.

bet	12/34
Sana	11.01.2022
Hajmi	0,49 Mb.
	#346693

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 34

Bog'liq
Shoxrux

O'simliklar ildizining zararlanishiga buzoqboshi va uzunburun qo‘ng‘izlarning lichinkalari o‘simlik ildizlarini ustki tomonidan kemirishi yoki har xil shakldagi ichki yo‘llar hamda ildiz uchlarida tugunak bakteriyalarini hosil qilishi kiradi.

O'simliklarning generativ organlari va barg kurtaklarining zararlanishiga ba’zi bir kapalaklar lichinkasi o‘simliklar qurtini tashqi va ichki tomondan kemirishi, g‘o‘za tunlamlarining g‘o‘za ko‘sagini va gullarini kemirishi, olma qurtining olma va boshqa daraxtlar mevasini zararlashi kiradi.

O’simliklarning zararkunandalar bilan zararlanganlik darajasini aniqlash, tashxis qo’yish usullarini bilish qishloq xo’jaligi mahsulotlarini hosilini saqlab qolishda muhim hisoblanadi.Jumladan karantin ob’ekti bo’lgan sitrus oqqanoti quyidagicha organiladi.

Sitrus oqqanotlarining tarqalishini o’z vaqtida aniqlash uchun ularni boshlang’ich ko’payish markazi, tarqalish chegaralari, stitrus ekinlari ekilgan maydonlar o’rganilib chiqiladi.Sitrus oqqanotlarining tarqalish sabablarini o’rganib chiqishda ilmiy tekshirish muassasalari, fermer xo’jaliklari, dexqon xo’jaliklari va boshqa mutasaddi korxonalarning ko’magidan, shaxsiy tomorqalarda ularning egalari yordamidan foydalanish yaxshi natija beradi. O’rganib chiqish tadbirlari, ishning hajmi, bajarilish muddatlari viloyat, tuman qishloq va suv xo’jaligi boshqarmalari va karantin inspekstiyalari bilan birgalikda tuzib chiqiladi. Qabul qilingan tadbirlar tegishli xo’jaliklar va ilmiy tekshirish muassasalariga etkaziladi.Sitrus oqqanotlarini tarqalishini o’rganish yilda ikki marotaba amalga oshiriladi. Birinchisi: may oyining ikkinchi yarmidan 10-15 iyungacha; ikkinchisi: avgust-sentyabr oylarida o’tkaziladi. Bu oylarda ularni aniqlash oson bo’ladi.

Katta paykallarga ekilgan stitrus va xurmo daraxtlarini o’rganishda kamida 20%, ya’ni har beshtadan bitta daraxt, bir gektardan kam maydonlarda 50-100% daraxtlar tekshirib chiqiladi.

Tomorqalar, ko’chalar, xiyobonlar va xovlilardagi stitrus, mevali daraxtlar, xurmo, manzarali daraxt va o’simliklarning hammasi tekshirib chiqiladi.Bitta tekshiruvchi uchun kunlik tekshirish me’yori quyidagicha taqsimlanadi:

yirik daraxtlarda	450 -500 ta daraxt
tomorqalarda	350 - 400 ta daraxt
yo’l chetidagi manzarali butalarda	4000 - 5000 m uzunlikda

Daraxtlarda, butalarda stitrus oqqanotlari quyidagicha aniqlanadi: tekshiruvchi daraxt shoxlarini engil silkitib ko’radi, agar shoxdan oqqanot uchib chiqsa, barglarning orqa tomoni ko’zdan kechiriladi va zararlangan barglardan laboratoriya tekshiruvi uchun nusxa ajratib olinadi.

Sitrus oqqanoti aniqlangan har qanday hollarda tekshiruvchi har bir maydondan zararlangan barglardan (har bir o’simlikdan 5-10 barg) yig’ib konvertlarga soladi va maxsus anketa to’ldiradi. Konvertlarning og’zini yopishtirib, yaqin o’rtadagi o’simliklar karantini laboratoriyasiga 3 kundan kechiktirmay o’rganib chiqish uchun topshiradi.

Har bir o’rganib chiqilgan xo’jaliklarda tekshiruvchi dalolatnoma tuzadi. Aholi yashaydigan joylarda umumiy tuzilgan dalolatnomadan tashqari har bir xo’jalik rahbarining familiyasi, ismi, yashash manzili, daraxtlarning soni, ularning navi va zararlanish holati to’g’risida ro’yxat tuziladi.O’tkazilgan tekshiruvlar sifati, stitrus oqqanotiga qarshi olib borilgan ishlar natijasi o’simliklar karantini davlat inspekstiyasi tomonidan joylarda takroran tekshiriladi.

Tekshirishlarning umumiy yakuniga qarab karantin inspekstiyasi tomonidan zararkunandalarni tarqalishiga qarshi va ularni butunlay yo’qotish bo’yicha ish rejalari tuziladi.

Sana

Bajarilgan ishlar haqida qisqacha ma’lumot

Amaliyot rahbarining imzosi

To’rtinchi kun

17.06.

2021 yil

Filialda olgan nazariy bilimlarimiz va amaliyot rahbarimizning bergan ma’lumotlarga ko’ra, o’simliklarga zarar etkazadigan xammaxo’r zararkunandalarning bioekologiyasi va tur tarkibini o’rgandim.

O’rta Osiyo iqlim sharoitida o’simliklarga juda ko’p xammaxo’r (polifag) zararkunandalar ziyon yetkazadi. Amaliyotda faqat bir xil o’simlik yoki mahsulot bilan oziqlanadigan (monofag) hasharot turlari juda oz (fitonomus, tut parvonasi, uzum fillokserasi va boshq.). Odatda bir oilaga mansub o’simliklarni shikastlashi mumkin bo’lgan hasharotlarni (poliz qo’ng’izi, kolorado qo’ng’izi va b.) uchratish mumkin. Bularni oligofag deyiladi. Ko’pincha esa zararkunandalar u yoki bu oziqani ko’proq yoqtirsalarda har xil o’simliklarni yoki mahsulotni shikastlashi mumkin. Ammo bularning ichida ham ashaddiylari mavjudki, ular juda ham hammaxo’r bo’lib sharoit vujudga kelib kuchli urchiganlarida xalq xo’jaligiga katta shikast yetkazishi mumkin. Bulardan eng asosiysi–to’g’ri qanotlilardir (chigirtkalar), kapalaklarning juda ko’p namunalari hammaxo’rdir. Chunonchi: tunlamlar shular jumlasidandir. Ba’zi bir yillari yaylov parvonasi ham ommaviy tusda kuchli tarqab ketishi mumkin; qo’ng’izlardan–chertmakchilar va qora qo’ng’iz; so’ruvchi zararkunandalardan: shira, o’rgimchakkana, trips, oqqanot, qalqondor va b. Bulardan tashqari, shiliqqurtlar va kemiruvchi hayvonlar (yumronqoziq, kalamush va sichqonlar) hammaxo’rdir.

Download 0,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 34