Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali agrobiologiya fakulteti

Hayvonlarni yigish metodlari. Namunalarni yig’ishning bir necha xil usullari mavjud. Bu metodning eng muhimlari quyidagilardan iborat.

Hashoratlarni dasturxonga tutish. Ma’lum kattalikka ega bo’lgan dasturxon yoki choyshabni daraxt tagida ushlab turiladi va shoxlarni silkitish yoki tayoq bilan qoqish usulida hayvonlar yig’iladi.

To’rxalta yordamida hayvonlarni yigish. Doka yoki yupqa gazlamadan tayyorlangan to’rxalta tayoqqa biriktiriladi. Uni tayoq yordamida xavoda silkitadi. Bunda hayvonlarni to’rxaltaga tushadi. Hayvonlarni yigishni bir xil usulda amalga oshirish kerak bo’ladi. Masalan,

to’rxaltani sakkiz marta silkitgandan keyin undagi hayvonlarni olish kerak. Bunda har bir silkitish sakkizlikka o’xshagan aylanmadan iborat bulishi kerak.

Torxalta bilan urish. Dokadan yoki to’rdan tayyorlangan to’rxaltani o‘tlar, butalar, suv qatlami yoki soylarda o’roqqa o’xshab yurgazish kerak. Har bir o’ramdan so’ng to’rxaltadagi hayvonlarni ajratib olish kerak.

Yer muhitidagi umurtqasiz hayvonlarni yig’ishda asosan entomologik sachokdan foydalaniladi. Sachok diametri 30 - 40 sm va chuqurligi 70 - 80 sm, bo’lgan stilindrik qopchadan iborat bo’lib, u doirasimon metal xalqaga biriktirilgan va 1-1,2 metr uzunlikdagi yog’och dastadan iborat bo’ladi. Sachok yordamida uchib ketayotgan yoki o’simlikdagi va tuproq ustidagi turli xil hasharotlar (kapalaklar, pashshalar, parda qanotlilar va boshqa turkum vakillari) tutiladi. Shuningdek sachok yordamida o’tsimon o’simliklarning yuqori qismidagi turli hasharot vakillarini ham tutish mumkin. Sachok ichidagi hasharotlarni pinstet yordamida, mayda hasharotlar esa ho’llangan mayda cho’tka yordamida olinadi. Yig’ilgan materiallarni bir qismi tirik holda entomologik probirkalarga solinib dala labaratoriyasiga olib boriladi, qolgan qismi esa morilka yoki probirkadagi suyuqlikka solib fiksastiya qilinadi. Kechasi aktiv harakatlanadigan hasharotlarni ushlashda turli xildagi yorug’liklardan foydalaniladi (qo’l batareyasi, elektrolampochka, tosh chiroq va h.k).

Qo’ng’izlarni, kapalaklarni, parda qanotlilarni va boshqa yorug’likka qarab uchib keladigan hasharotlarni tutishda esa turli xildagi svetolovushkalardan foydalaniladi va bunda 100-200 vattli elektr lampochkalardan foydalaniladi. Juda mayda hasharotlarni tutishda turli xildagi yopishqoq moddalardan ya’ni glisterin, turli xil moylardan foydalanish mumkin.