Toshkent davlat agrar universiteti n. Ashurmetova, D. Saidova, R. Kamalova iqtisodiyot nazariyasi

1-masala. Talab funksiyasi quyidagicha: Dq30-5p, taklif funksiyasi esa: Sq-5Q2p. Muvozanat narxi va muvozanat hajmini toping. Agar narx 4 birlikka teng bo’lsa, talab va taklif qanday o’zgaradi?
2-masala. Jadval ma'lumotlaridan foydalanib, grafikda talab va taklif egri chiziqlarini chizing va bozorda muvozanat narxi va muvozanat hajmini aniqlang.

Narx, P	350	300	250	200	150
Talab, QD	25	28	32	35	40
Taklif, QS	36	34	32	30	28

• 
  Talab va taklif omillari bo’yicha “Venn – diagramasini” tuzib kelish.
  

Individual topshiriqlarni bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatmalar

Narx va talab (taklif) hajmining o’zgarishi o’rtasidagi teskari (to’g’ri) bog’liqlikni ko’rsatuvchi chiziq talab (taklif) egri chizig’i deyiladi.

Tovar narxi va talab (yoki taklif)ning o’rtasidagi bog’liqlikni koordinata oqida tasvirlash mumkin: ordinata o‘qi (tik chiziq) bo‘yicha bir birlik mahsulotning narxi (P - price), absissa o‘qi (yotiq chiziq) bo‘yicha berilgan vaqt oralig‘ida talab qilingan va taklif qilingan mahsulot hajmi (Q - quantity) ko‘rsatiladi (5.1- rasm).
Talab chizig‘i (D - demand) iste'molchilarning berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotib olish mumkinligini bildiradi. Talab chizig‘ining pastga ketishi, iste'molchilarning narx qancha past bo‘lsa, ular shuncha ko‘p mahsulot sotib olishini anglatadi. Past narxlar, xaridorlarga yanada ko‘proq miqdorda tovarlar sotib olishiga hamda ilgari sotib olaolmayotgan iste'molchilarga esa hozir u tovarni sotib olishga imkon yaratadi.
Taklif chizig‘i (S-supply) qancha miqdorda va qanaqa ishlab chiqarish narxida tovarning bozorda sotilishi mumkinligini ko‘rsatadi. Taklif chizig‘i qancha yuqoriga ko‘tarilsa, shuncha narx yuqori bo‘ladi va shunga ko‘p firmalar mahsulot ishlab chiqarib, sotish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.

S



P



P₁

Ortiqcha mahsulot

E



P₀

D

P₂

Taqchillik

Q



Q₂

Q₀

Q₁