32
Yuqoridagilardan kelib chiqib, shuni alohida ta’kidlash zarurki,
sanoat
korxonalarini loyihalash masalasi ko‘p qirrali bo‘lib, eng avvalo bu ishni
amalga oshirish davrida xonalarning havo muhiti, aeratsiya, yoritish tizimi,
shovqindan himoya qilish, ishlab chiqarishning texnologik jarayoni va muhiti
kabi muhim masalalarni albatta hisobga olmoq lozim.
33
1.6. Sanoat binolarining intereri va ekstereri.
Har qanday bino va inshootlarning loyihalanishida ularning intereri (ichki
ko‘rinishi) va ekstereri (tashqi ko‘rinishi)ga alohida e’tibor beriladi.
Bino va
inshootlarning intereri va ekstereri zamon talablariga to‘liq javob berishi va atrofida
oldin bunyod etilgan bino va inshootlarga har tomonlama mos va o‘xshash bo‘lishi
kerak.(1.14, 1.15-rasm)
Sanoat binolarining intererlari va ekstererlarini ishlab chiqishda hozirgi zamon
fan, texnika, sa’nat yutuqlarini qo‘llagan holda ularning funksional-texnologik,
texnik, me’moriy-badiiy, iqtisodiy va ekologik talablarga to‘liq javob berishini hal
qilish eng asosiy vazifa hisoblanadi.
Ishlab chiqarishning o‘sishi, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning sifatini
yaxshilanishi, ishchilarning tez charchashlarini kamayishi, ishlab chiqarishdagi
baxtsiz hodisalarning kamayishi ko‘pincha bino va inshootlarning intererlarining
me’moriy-badiiy yechimiga bog‘liq.
Intererning me’moriy-badiiy yechimi binoning
arxitekturaviy-konstruktiv
yechimiga, texnologik jarayonlarga, sanitar-texnik talablarga, qurilish bo‘layotgan
tumanning iqlim sharoitiga bog‘liq bo‘ladi.
Sanoat binosi intererini arxitekturaviy tashkillashtirishning mumkin bo‘lgan
usuli bu ichki muhitning birdamligini hal qilishdir.
Bir va ko‘p qavatli sanoat binolarini loyihalayotganda ichki hajmning birdamligi
deganda katta hajmdagi jihozlarni qo‘llashga xalaqit beradigan ichki devor va
pardevorlarni olib tashlash, yirik ustun to‘rlarini ishlatish, binoning universalligini
oshirish tushuniladi.
Kimyo sanoatida keyingi yillarda ko‘p qavatli sanoat binolari o‘rniga
pavilion
tipidagi texnologik jihozlar yig‘iladigan etajerkalarda joylashtiriladigan binolar
qo‘llanila boo‘landi. Bu kimyo sanoatida intererning ijobiy tomonga o‘zarishiga olib
keldi. Bunda tabiiy yorug‘likdan imkon darajasida ko‘proq foydalanishga imkoniyat
bo‘ldi, tiqilib qolgan past shiftlar o‘rnida yuqori, keng shiftlar paydo bo‘ldi,
34
shamollatish masalalari tabiiy holda hal qilindi, texnologik jihozlar atrofi kengaydi va
ulardan bemalol foydalanishga imkoniyat yaratildi.
Pavilon tipidagi sanoat binolarida ichki hajmni, intererning birdamligi oson hal
qilinadi.Chunki pol va shift butun zal bo‘yicha bir xil tekisliklardan o‘tadi. Barcha
shisha devorlar bilan to‘silgan xonalarda yorug‘lik, shamollatish, muhit bir xil
bo‘ladi.
Ishlab chiqarish samaradorligini ko‘tarilishi, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar
sifatini yaxshilanishi, ishchilarning charchashlarini kamayishi
va ishlab chiqarish
jarayonida bo‘lib turadigan har xil baxtsiz hodisalarning kamayishi bino intererining
to‘g‘ri arxitekturaviy yechimiga bog‘liq.
Shakl, ritm, proporsiya, masshtab, sanoat binolari ichkarisida joylashgan
konstruktiv elementlarning, texnologik jihozlarning rangi va yoritilganligi va boshqa
bir qancha omillar intererning arxitekturaviy ko‘rinishiga ta’sir qiladi.
Sanoat binosi intereri yechimini tanlaganda tabiiy yoki su’niy yoritilganlikka
alohida e’tibor berish kerak Chunki yoritilganlik xona hajmi va relefini shakliga ta’sir
qilishi va uni keng yoki tor qilib ko‘rsatishi mumkin.
Interer yechimini hal qilganda rangni to‘g‘ri tanlanishi sanoat korxonalarida
yaxshi psixologik muhitni yaratilishiga, ishchi-xizmatchilarni o‘zlarini
yaxshi his
qilishlariga va kayfiyatlarining ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi. Natijada ishchi-
xizmatchilarning
tez
charchashlarini
oldi
olinadi,
ishlab
chiqariladigan
mahsulotlarning sifatini va mehnat unumdorligining ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi.
Intererning ko‘rinishida bir qavatli binolarda tomning yuk ko‘taruvchi
konstruksiyalari va osma shiftlar, ko‘p qavatli binolarda esa tom yopmalarining yuk
ko‘taruvchi konstruksiyalari muhum ahamiyatga ega.
Hozirgi kunda ham yuk ko‘taruvchi konstruksiya,ham shamollatuvchi
konstruksiya vazifalarini birgalikda bajaradigan quttisimon, katta oraliqli temirbeton
to‘sinlar ishlatilmoqda. Katta oraliqli orayopmalar o‘rniga esa qobiqlar va boshqa
fazoviy konstruksiyalar qo‘llanilmoqda. Bunday qulay va silliq shaklga ega bo‘lgan
yengil zamonaviy konstruksiyalarni ishlatilishi har qanday bino va inshootlarni
intererlarini boyitishga xizmat qiladi.
35
Bino intererini loyihalashda quyidagi tamoyillarga amal qilinishi lozim:
asosiy
texnologik maydonchalarni katta bo‘lgan zallarga yig‘ish; dastgohlarni maksimal
zich joylashishiga erishish; texnologik o‘tkazuvchi quvurlarni guruhlash va
ishlatishda o‘ng‘aylikni nazoratda tutib guruhlash; ishchilarning kechqurun hamda
kunduzgi paytlarda ko‘rish sharoitini ta’minlashda tabiiy yorug‘lik bilan sun’iy
yorug‘likdan unumli foydalanish; kishilarning kayfiyatiga ta’sir ko‘rsatuvchi man’ba
hisoblanadigan yorug‘likdan unumli foydalanish;
sirti tekis, silliq konstruksiyalarni
qo‘llash, chang, tutun, namlik, kondensat turub qoluvchi, shamollatilmaydigan
joylarning bo‘lmasligiga erishish; akustika muammolarini hal qilish va ishlab
chiqarish joylari musiqa eshittirishlar hamda ko‘rsatma taxtalar bilan ta’minlanishi va
boshqalar; mebel jihozlarini o‘rnatish, xona ichi ko‘kalamzorlarini tashkil qilish va
boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: 
