Toshkent arxitektura qurilish instituti

 
4.19-rasm
. Ichki hovlisiga ega 42 xonadonli turar-joy binosi. 
Qatorli seksiyalar (jumladan oxiri yon tomon bilan tugaydigan) seksiyalar o‘z 
tarhining shakli bo‘yicha to‘g‘ri chiziqli shaklda, chiqib turuvchi shaklda hamda 
murakkab shakl (jumladan egri chiziqli shakl, T-simon shakl)ga ega bo‘lishi mumkin. 
Burchakli seksiyalar binoni rivojlantirilgan holatda loyihalashtirish imkonini beradi: 
1.
Ikki yo‘nalishda (90 S, 135 S va boshqa burilish burchaklariga ega bo‘lgan 
seksiyalar ko‘rinishida) loyihalashtiriladi; 
2.
Uch yo‘nalishda (burilish burchaklari 90 S, 120 S va boshqa burchakli 
seksiyalar ko‘rinishida) loyihalashtiriladi. To‘rtta yo‘nalishli seksiyalar juda kam 
uchraydi. 
Xonadonlarning quyosh yorug‘ligi tushish tomonlariga qarab oriyentatsiyalash 
va ularning insolyatsiyasini ta’minlash bo‘yicha ko‘p seksiyali turar-joy binolari 
quyidagi oriyentatsiyalarda loyihalanadi: 
-
universal (chegaralanmagan holatdagi) oriyentatsiya; 
-
qisman chegaralangan kenglik bo‘yicha oriyentatsiya; 
-
chegaralangan (meridional) oriyentatsiya. 

---

97 
Agar seksiyalarni gorizont tomonlariga nisbatan istalgan holatda joylashtirishda 
ulardagi xonadonlarda me’yoriy insolyatsiya ta’minlansa u holda bunday seksiyalar 
chegaralanmagan oriyentatsiyaga ega bo‘ladi. 
Qoidaga ko‘ra, bunday seksiyada bir xil darajali xonadonlar har bir qavatda 
bitta, ikkita yoki uchtani tashkil etishi mumkin. Chegaralangan oriyentatsiyaga ega 
bo‘lgan seksiya, qoidaga ko‘ra har bir qavatda to‘rtta va undan ortiq bir xil darajali 
(yoki bir xil darajali va ko‘p xil darajali) xonadonlarga ega bo‘ladi. 
Kursi-aravachalarda harakatlanadigan nogironlarning ehtiyojlarini hisobga olgan 
holda turar-joy binolarida zinapoya tugunlaridan chiqish va xonadonlarga kirish 
joylarida pol sathining o‘zgartirilishi tavsiya etilmaydi. Zinapoya enini zinapoya 
marshi yoni bo‘ylab qiya ko‘tariladigan yo‘lakchani hisobga olgan holda qabul qilish 
taqozo etiladi. Shunga bog‘liq ravishda zinapoya marshining eng minimal eni 1,2 
metr o‘lchamda qabul qilinadi. Seksiyali binolarning faqat birinchi qavatida 
xonadonlardan uy oldi hovlisiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqish va kirish eshiklarini 
o‘rnatish mumkin. Xonadon oldi maydonlarini turar-joy binosi ichiga kiritiladigan 
muhandislik 
kommunikatsiyalari 
o‘rnashgan 
joy 
atrofiga 
yoki 
kommunikatsiyalarning tranzit o‘tish joylari ustiga joylashtirish tavsiya etilmaydi. 
Xonadonlar soni bo‘yicha har bir qavatga ikki, uch, to‘rt xonali xonadonlarga 
ega bo‘lgan seksiyalarga joylashtirish juda keng tarqalgan. Ko‘p xonadonli turar-joy 
uylari hajmlarining kompozitsion qurilishi bir xil konfiguratsiyali qavatlar tarhini 
yoki har xil konfiguratsiyali qavatlar tarhini takrorlash evaziga shakllantiriladi. 
Turar-joy uylarini terrassa bilan loyihalash ular hajmiy-fazoviy qurilishining 
uslublaridan biri deb hisoblanadi. Terrasali turar-joy uylari yassi relefda 
loyihalangani singari ularni murakkab relefda ham loyihalashtirish mumkin. Turar-
joy uyini terressalashtirish bino yon tomonlari yoki uning fronti bo‘yicha joylashgan 
xonalarning o‘lchamlarini qisqartirish, xonadondagi xonalar sonini, qavatdagi 
xonadonlar sonini yoki qo‘shma seksiyalarda qavatlar sonini qisqartirish evaziga 
erishilmaydi (4.20-rasm).