Toshkent arxitektura qurilish instituti

 
Ishchi gipoteza. 
Yer ostida barpo etiluvchi har qanday inshoot, shuningdek, 
“Pastlashuvchi quduq” cho’kish jarayonida devor perimetri bilan atrofidagi 
grunt o’rtasidagi ishqalanish kuchini kamaytirish orqali qurilma o’rnatish 
jarayoniga ta’sir etish mumkin. 
Mavzuning o’rganilganlik darajasi. 
Qurilish amaliyotida yer osti 
inshootlarini barpo etishda turli usullaridan foydalanib kelinadi. Har 
tomonlama asoslanmay qo’llanilgan mazkur usullar ma’lum geologik va 
gidrogeologik sharoitda o’z samarasini ko’rsatsa, boshqa sharoitda esa 
ko’zlangan natijani bermasligi ma’lum. Shu bilan birga so’nggi yillarda 
rivojlangan Yevropa davlatlatlari, xususan Rossiyadagi yer osti qurilishlarida 
yangi zamonaviy usullar qo’lanilib kelmoqda. Ulardan foydalanish yaxshi natija 
beribgina qolmay, balki qurilish samaradorligini ham oshirishga xizmat 
qilmoqda. Ammo ushbu usullar Respublikamizda o’z tadbiqini to’liq holda 
topgan emas. Shuning uchun so’nggi yillarda Respublikada yer osti qurilishini
keng rivojlanishini nazarda tutib bizning sharoitga to’liq mos keluvchi 
“Pastlashuvchi quduq” usuli ustida ilmiy izlanishlar olib borishni maqsad qilib 
qo’ydik. Ushbu masala yuzasidan adabiyotlar xususida shuni aytib o’tish 
kerakki shu vaqtgacha Respublikamiz mutaxassislari tomonidan ilmiy asarlar 
chop etilgan emas. Buning sababi Respublikada yer osti qurilishlari asosan 

---

8 
ochiq usullar yordamida bajarilgan bo’lganligi sababli bunday murakkab 
inshootlar qurilmagan. Foydalanilgan adabiyotlarimiz asosan Yevropa va 
Rossiya mutaxassislari tomonidan chop etilgan.
Tadqiqot uslubi
uchun nazariy - analitik tadqiqotlash usulini tanladik. 
Olingan natijalarning ilmiy va amaliy 
ahamiyati Respublikamiz yer osti 
qurilishida “Pastlashuvchi quduq” usulini keng qo’llash asosida yuzaga keladi.