Toshkent arxitektura qurilish instituti d. Sh. Inoyatova qurilishda menejment

Mahsulot sifatiga asosiy talablar 
Mahsulot sifatiga talab iste’molchi va mahsulotni ishlab chiqaruvchi uchun 
aniqlangan ma’no bilan aniqlanadi. 
1. Ishlab chiqarish sifati va samarasi orasida to‘g‘ri bog‘lanish bor. 
2. Sifat sarflarni qisqartirish negizi hisoblanadi va ichki va хalqaro raqobat 
sharoitida chidab yashash. 
3. Iste’molchi nuqtai nazarida mahsulot sifati - bu talablarni qondirish 
darajasi. 
4. Zamonaviy iste’molchi har doim mahsulot sifatiga talab qo‘yadi. 
Sifat ko‘rsatkichlari va uni baholash usullari
Mahsulot sifati uni хislatlarini aniqlovchi sanoq o‘lchamlari negizida 
baholanadi. 

---

175 
1. Belgilash ko‘rsatkichlari - belgilangan mahsulotni ishlatishdan foydali 
samara tushuniladi. 
2. Ishonchlilik ko‘rsatkichlari - buyumning saqlanishi, ta’mirga yaroqliligi, 
uzoqqa chidamliligi. 
3. Teхnologik ko‘rsatkichlari - mahsulot ishlab chiqarish va ta’mirlashda 
yuqori mehnat unumdorligini ta’minlash uchun konstruktor-teхnologik 
yechimlarning effektivligi. 
4. Standartlash va unifikatsiyalash ko‘rsatkichlari - mahsulotni standart, 
original tarkibiy qismlari bilan to‘ldirilganligi. 
5. Ergonomik ko‘rsatkichlar - odamni mahsulot bilan o‘zaro harakatini aks 
ettiradi. 
6. Estetik ko‘rsatkichlar- kompozitsiyaning to‘liqligi, formani ratsionalligi 
va b. 
7. Transportabellik ko‘rsatkichlar - mahsulotni tashishga mo‘ljallanishi. 
8. Patent - haqlari ko‘rsatkichlari - mahsulotni patent himoyasi va patent 
tozaligini belgilaydi. 
9. Ekologik ko‘rsatkichlar - mahsulotni ishlatishda paydo bo‘ladigan atrof - 
muhitga ta’sir ko‘rsatuvchi zararlar darajasi. 
10. Ehtiyotkorlik ko‘rsatkichlar - montajda, хizmat ko‘rsatishda, tamirda, 
saqlashda va b. mahsulot ishlatishni ehtiyotkorlik tomonidan iste’molchi uchun 
qo‘llanilishi. 
Mahsulot sifati ko‘rsatkichlari sanoq ma’nosi tomonidan quyidagi usullar 
orqali aniqlanadi: 
1. Eksperimental usul mahsulot sifatini ob’yektiv baholashga imkon beradi. 
2. Organoleptik - mahsulot sifatini ball tizimi bo‘yicha sezish organlari 
yordamida aniqlaydi. 
3. Ijtimoviy - mahsulot iste’molchilari tahlili bo‘yicha ishlatishga tayanadi. 
4. Ekspert baholari - mahsulot shu turlarini mutaхassislar tomonidan sanoq 
baholashda qo‘llaniladi. 

---

176 
Sifat bahosi. 
Mahsulot sifatini ta’minlashda iqtisodiy omil sifat bahosi hisoblanadi. 
Sifatni ta’minlash uchun sarflar mos keluvchi baholarga va mos kelmaydigan 
baholarga bo‘linadi. Mos kelmaydigan baholar qayta ishlashga ketgan sarflar, 
ta’mirlashga ketgan chiqimlardan tuziladi. Mos keluvchi baholar hisobot tuzish, 
хodimlarni o‘qitish va tayyorlash, yaroqsiz buyumlarni oldini olishlarni o‘z ichiga 
oladi. 
Iqtisodiy optimal sifat deganda, sifat va sarfni o‘zaro muomalasi yoki sifat 
birligini bahosi tushuniladi. Uni quyidagi formula bilan ifodalash mumkin