Toshkent aloqa tehnologiyalari universiteti u. N. Karimova metrologiya va telekommunikatsiya tizimlarida o

O’lchashning absolyut xatoligi o’lchanayotgan kattalikning o’lchov birliklarida ifodalanadi, nisbiy xatolik o’lchamsiz kattalik. Xatoliklarni kelib chiqish sabablariga o’lchash metodikasini mukammal bo’lmasligi va operatorning sezgi organlarining mukammal bo’lmasligini kelti­rish mumkin.
Alohida guruhga tashqi muhit sharoitlariga bog’liq xatoliklar kiritiladi. Atrof-muhit xarorati, namlik va boshqa tashqi omillar o’lchash kattaligiga va o’lchash asbob­larining ishiga ta’sir etadi. O’lchash xatolik­lari tasodifiy va sistematik tashkil etuvchilardan iborat. O’lchash vositasi­ning tasodifiy xatoligi – o’lchash vositasi xatoligining tasodifiy tarzda o’zgaruvchi tashkil etuvchisidir. Tasodifiy xatolik o’zgaruvchan intensivlik bilan nomunta­zam kelib chiqadigan omillar bilan belgilanadi. Taso­difiy tashkil etuvchining qiymatini oldindan ko’rib bo’l­maydi, shuning uchun uni chiqarib tashlash mumkin emas.
Ko’p marotaba olib boriladigan o’lchovlarni qo’llab, tasodifiy xatoliklar ta’siri kamaytiriladi. Ayrim o’lchash natijalari kutilayotganlaridan ancha farq qiladi, bu esa biror omilning qisqa vaqtda va kuchli ta’siri ostida yuzaga keladi (misol, tarmoq ta’minot kuchlanishining sakrashi). Bunda kelib chiqadigan xatolik kutilayotgan xatolikdan ancha katta va u qo’pol o’lchash xatoligi deb nomlanadi. Tasodifiy xatolikdan tashqari muntazam xatoliklar mavjud, ular takroriy o’lchashlarda o’zgarmas yoki biror qonuniyat bo’yicha o’zgaradi. Bunday xatoliklar muntazam xatolik deb nomla­nadi. Muntazam xatoliklarni ayrim hollarda hisoblash va o’lchash natijasidan chiqarib tashlash mumkin. Muntazam xatoliklar kelib chiqish sababiga ko’ra va o’lchash jarayonida o’zgarish xarakteri bo’yicha tasniflanadi.
Metodik xatolik – o’lchash xatoligining o’lchash usulini mukammal emasli­gidan kelib chiqadigan tashkil etuvchisi.
Asbobiy (apparatura) o’lchash xatoligi – o’lchash xatoligi­ning qo’llaniladigan o’lchash vositalari xatoligiga bog’liq tashkil etuvchisi.
Tashqi xatoliklar – asbobga taalluqli tashqi ta’sirlar bilan belgilanadigan, ya’ni o’lchashlar bajariladigan sharoitlar bilan bog’liq bo’lgan xatoliklar.
Sub’ektiv xatoliklar – o’lchash xatoligining operator­ning individual xususiyatlariga bog’liq tashkil etuvchisi.
O’lchash xatoligi tushunchasidan tashqari, o’lchash aniqligi tushunchasi keng ishlatiladi. O’lchashlarni sifat ko’rsat­kichlari va o’lchash natijasining o’lchash kattaligining haqiqiy qiymatiga yaqinligini aks ettiradi.
Aniqlik miqdor jihatdan nisbiy xatolik modulining teskari kattaligi bilan ifodalanishi mumkin.