Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

huquq normalarini sharhlash deganda, davlat organ-

lari, mansabdor shaxslar, jamoat tashkilotlari va alohida fuqarolarning huquq 

normalari mazmunini aniqlashga, ularda ifodalangan davlat hokimiyati irodasi 

mazmunini tushuntirib berishga qaratilgan maxsus faoliyati tushuniladi. Ayni 

vaqtda, – bu mushohada, tafakkur qilish jarayonidir.

Sharhlash eng umumiy va mavhum tabiatga ega bo‘lgan huquq norma-

larini, jamiyatda vujudga keluvchi alohida munosabatlarga tatbiq etish ehtiyoji 

tufayli yuzaga keladi. Prof. S.S. Alekseevning fikricha, qonun chiqaruvchi ido-

ra normativ ko‘rsatmalarni shakllantirar ekan, kelajakka, ijtimoiy hayotda vu-

judga kelishi ehtimol tutiladigan o‘zgarishlarni nazarda tutadi. Shunday qilib, 

huquq normalarini, ayniqsa, yuksak normativ umumlashganlik darajasi bilan 

ajralib turuvchi normalarni amalga oshirishda, ularni alohida olingan hodisaga 

nisbatan qo‘llashda bu normalarni sharhlash zarurati yuzaga keladi. Huquqni 

sharhlash natijasida uning mazmuni, ijtimoiy vazifasi, amaliy ahamiyati aniqla-

nadi, anglab yetiladi va tushuntirib beriladi.

Huquqni sharhlashning maqsadi qonun chiqaruvchi organning huquq 

normasida mujassamlashgan irodasini, ushbu norma bilan bog‘liq deb hisobla-

gan tasavvurlar va tushunchalarni ifodalashdan iborat. 

Uning asosiy vazifasi 

qonun chiqaruvchi organ qonunchilik hujjatida bayon etgan qoidaning maz-

munini ochib berishdir. Huquqning mazmunini aniqlash sharhlashning maxsus 

usul va yo‘llarini qo‘llash orqali amalga oshiriladi. Qonun va boshqa normativ-

huquqiy hujjatlar matnidagi so‘z va iboralarni savodxonlik, mantiqiy va yuri-

dik jihatdan talqin etish sharhlovchi subyektdan ijodiy va ilmiy yondashuvni 

talab qiladi. Huquqni sharhlashning amaliy ahamiyati ko‘proq sud, prokura-

---