Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

387

XVIII bob.

 Huquq

normalarini sharhlash

Sharhlanayotgan normaning tarixiy kelib chiqish shartlari, ya’ni 

huquqiy norma ma’nosining qabul qilinishi tarixiga murojaat qilish orqali 

uni huquqiy tartibga solish tizimiga kiritishdan ko‘zlangan maqsad 

aniqlanadi. Sharhlashning tarixiy-siyosiy usulida normativ hujjatning matni 

bilan birga tarixiy hujjatlar, normativ-huquqiy hujjatlar loyihasining muho-

kama qilinishi va qabul qilinishi bilan bog‘liq materiallar, bunday hujjatlar 

chiqarilishi vaqtidagi urf-odatlar, yuridik amaliyotning ilmiy sharhlari va 

boshqa shu kabi qo‘shimcha manbalardan foydalaniladi. Sharhlovchi sub-

yekt  hayolan huquqiy normaning hayotga kirib kelishiga sabab bo‘lgan tarixiy 

sharoitlarga qaytib, o‘sha davrdagi ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy muhitni 

o‘rganib chiqadi.

Huquqni muhofaza qiluvchi organlarning xodimlari uchun tarixiy-siyosiy 

sharhlash alohida ahamiyatga ega. Chunki, shu faoliyat davlat manfaatlari 

bilan, ularni himoya qilish bilan uzviy bog‘liq. Shuning uchun qonun chiqaruv-

chi idoraning siyosiy maqsadini tushunish, uning tarixini bilish ishning sifatli 

va muayyan maqsadga qaratilgan bo‘lishiga yordam beradi. Sharhlashning 

tarixiy-siyosiy usuli, masalan, ma’muriy, fuqarolik yoki intizomiy huquqbu-

zarlik chegarasida bo‘lgan jinoiy ishlarni tekshirishda katta ahamiyat kasb 

etadi. Tergovchi huquqbuzarlikning tarkibini tahlil qilib va huquqiy siyosatning 

zamonaviy talablarini hisobga olib, ish bo‘yicha qonunlar doirasida maqsadga 

muvofiq qaror qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Shu bilan u huquqiy nor-

maning maqsadga erishishini ta’minlaydi.