Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

100

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

tibdagi davlat. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgan kunidan bosh-

lab hozirgi kunga qadar o‘zining mustaqil taraqqiyot yo‘lini tanlab oldi. Bu 

O‘zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A. Karimovning: «O‘zbekistonning o‘z 

istiqlol va taraqqiyot yo‘li» risolasida ham ko‘rsatib o‘tilgan. Bu risolada yosh, 

suveren davlat rivojlanishining besh tamoyili belgilab berilgan: – iqtisodning 

siyosatdan ustunligi, davlat – bosh islohotchi ekanligi, qonun ustuvorligi, is-

lohotlarning bosqichma-bosqich amalga oshirilishi va kuchli ijtimoiy siyosat 

yuritilishi. Unga ko‘ra, O‘zbekiston o‘z taraqqiyot yo‘lida umuminsoniy qadri-

yatlarni qayta tiklash, inson huquq va erkinliklari ustuvorligini tan olish aso-

sida xalqaro va milliy davlatchilik tajribalariga asoslanib, kelgusida demokratik 

huquqiy davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etadi. 

1991-yilning 31-avgust kuni o‘zbek xalqining o‘z taqdirini o‘zi belgilash 

huquqi amalga oshdi – O‘zbekiston Respublikasining davlat mustaqilligi e’lon 

qilindi. Respublika barcha ko‘pmillatli aholisining xohish-idorasi «O‘zbekiston 

Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to‘g‘risida» gi konstitutsiyaviy 

qonunda mustahkamlandi hamda umumxalq referendumida o‘zining 

yakdil  tasdig‘ini topdi. Mustaqillik qo‘lga kiritilishi bilan mamlakatda darhol 

demokratik huquqiy davlat asoslari vujudga keltirila boshladi. Respublikada ho-

kimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sudlov hokimiyatlariga bo‘linishi 

tamoyili amal qilmoqda. Ikki palatali parlamentning qaror topishi (2004-yil 

dekabr – 2005-yil yanvar) davlatchiligimiz taraqqiyotida yangi bosqichni bosh-

lab berdi. Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi va Senatining huquqiy asosini 

vujudga keltirish maqsadida «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonun-

chilik palatasi to‘g‘risida», «O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati 

to‘g‘risida» hamda «O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga o‘zgartish 

va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida» konstitutsiyaviy qonunlar qabul qilindi. 

Bularning hammasi qonun chiqarish ishini yanada faol yo‘lga qo‘yishni taqozo 

etadi. Davlat boshqaruvining yangi tizimi shakllandi. Boshqaruvning prezi-

dentlik respublikasi shakli bu tizimning o‘zagi bo‘ldi. Joylardagi boshqaruv 

tizimida viloyatlar, tumanlar va shaharlarda hokimlik lavozimlari joriy etildi. 

Qonun ustuvorligini, qonun oldida barcha fuqarolarning tengligini ta’minlovchi 

sud hokimiyatini qayta tashkil etish va vakolatlarini yanada kengaytirish ish-

lari faol olib borilmoqda.

«Siyosiy rejim» barcha siyosiy institutlar, jumladan davlat, siyosiy par-

tiya, saylanadigan birlashmalar, ommaviy ijtimoiy tashkilot va boshqalarning 

amaldagi faoliyatini ifoda etadi. Siyosiy yoki davlat rejimlarini o‘rganish dav-

lat nazariyasi fanining vazifasidir. Davlat nazariyasida «davlat rejimi» tushun-

chasi muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu ibora davlat nazariyasida davlat 

faoliyatining usullarini, metodlarini tavsiflash uchun foydalaniladi. Bu esa, o‘z 

---