Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

O‘quvchilarning o‘quv matematik faoliyatiga rahbarlik
Darsda o‘qituvchi o‘quvchilarni o‘qitadi, o‘quvchilar esa o‘qiydi degan fikrni boshqa so‘zlarda 
quyidagicha ifodalash mumkin: o‘quvchilar, o‘quv, malaka va bilimlarni egallaydilar, o‘qituvchilar 
esa bilimni egallash jarayoniga rahbarlik qiladilar.
Bu rahbarlik o‘qituvchining o‘quvchilar o‘quv faoliyatini tashkil qilishdan iborat bo‘lib 
hisoblanadi. Buning uchun o‘qituvchi kerakli material tanlaydi, uni ma’lum ketma-ketlikda 
joylashtiradi, o‘quvchilarning bilim manbalarini tavsiya qiladi, o‘quvchilarning o‘zlashtirish 
bo‘yicha faoliyatini tashkil etadi, bilimni o‘zlashtirish jarayoni qanday o‘tishini nazorat qiladi.
O‘quvchilarning matematik bilimlarni o‘zlashtirish jarayoni qiyin jarayondir. Buni matematik 
tushunchalarning vujudga kelishini haqqoniy anglagandagina uni to‘g‘ri tushunish mumkin. 

---

151
Январь 2021 10-қисм
Тошкент
Haqiqatni tasavvur qilishga asosan matematik tushunchalar bizdan tashqaridagi narsalarning 
xossalarini aks ettiradi.Son tushunchasi yoki figura tushunchasi bizdan tashqaridagi narsalarning 
xususiyatlaridan kelib chiqqan. Matematik tushunchalarning vujudga kelishini bunday tushunish 
yosh maktab o‘quvchilarining tashqi olam ob’ektlariga xos bo‘lgan fazoviy forma, miqdoriy 
munosabatlarni o‘rganishlarni tarbiyalaydi.
Bola hali maktabga kelmasdan turib o‘yin bilan ish ko‘radi-yu to‘plamdan uning ayrim 
elementlarni axtaradi, elementlarni to‘plamga birlashtiradi, to‘plamlarni yig‘adi, to‘plamdan uning 
qismini ajratadi, to‘plamlarni taqqoslaydi, teng sonli to‘plamlarni ajratadi. 
Narsalar to‘plami bilan olib borilgan hamma shu kabi amaliy harakatlar, kattalar bilan doimiy 
aloqa - natural son tushunchasining shakllanishiga olib keladi.
Kublardan, g‘ishtlardan, loylardan, harxil “yasashlarni” bajarish, rasm va boshqa shu kabi 
bolalar faoliyati ularga forma, o‘lchov, predmetlarning o‘zaro joylashishlari bilan tanishishiga 
imkon beradi, bu esa geometrik tushunchalarning shakllanishida asos bo‘lib xizmat qiladi.

---

152