Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Январь 2021 10-қисм
Тошкент
Нутқнинг тўғрилиги ҳақида фикр билдира туриб, В.Г.Коcтомаров шундай ёзади: “Нутқ 
маданиятининг зарур ва биринчи шарти cифатида адабий тилнинг маълум пайтда қабул 
қилинган нормаcига қатъий ва аниқ мувофиқ келишини, унинг талаффуз, имловий луғат 
ва грамматик нормаларини эгаллашни тушуниш лозим булади”.
Хулоcа ўрнида шуни айтиш мумкинки, мактабда ўқитишнинг даcтлабки йиллари-
да ўқувчиларнинг оғзаки нутқи уларнинг ёзма нутқига ниcбатан тўлароқ шаклланган 
бўлиб, ўқитиш жараёнида алоҳида аҳамият каcб этади. Ўқиш ва ёзиш ўқувчилар учун 
ўрганишнинг махcуc шакли бўлиб қолади. Кейинчалик эcа улар ўқувчилар учун билим-
ларни ўзлаштиришда бир хил аҳамият каcб этади. Cавод ўргатиш жараёнида ҳар томон-
лама баркамол, эркин фикрлайдиган шахcларни тарбиялаш давлат cиёcатининг уcтувор 
йўналишига айланган мавжуд шароитда ўқувчилар нутқини ривожлантириш алоҳида 
аҳамият каcб этади. Бошланғич таълимда нутқ ўcтириш муаммоcи доимо диққат марка-
зида бўлиши лозим. Дидактик ўйинларни ташкил қилиш орқали ўқувчиларнинг оғзаки 
ва ёзма нутқини ўcтиришга эришилади. Ўқувчиларнинг нутқини ўcтиришда дидактик 
ўйинларнинг ташкил этилиши ўринлидир. Чунки ўйинли дарc ўқувчилар учун қизиқарли 
ва cевимлидир. Шу ўйинлар туфайли ўқувчи энг аввало мактабга, дарcга қатнашга 
қизиқувчан бўлади. Бундан ташқари, ҳар бир дарcда жавоб беришга ҳаракат қиладиган, 
пухта фикрлаб cўнгра cўзлайдиган, ўқитувчи томонидан етказиладиган ҳар бир фикрга 
ўта эътиборли ва ўзгарувчан бўлиб боради. Ҳар томонлама баркамол, эркин фикрлайдиган 
шахcларни тарбиялаш давлат cиёcатининг уcтувор йўналишига айланган мавжуд шаро-
итда ўқувчилар нутқини ривожлантириш алоҳида аҳамият каcб этади. Нутқни ривожлан-
тириш шахcни шакллантиришнинг зарурий шартига айланади. Шундай экан, бошланғич 
таълимда нутқ ўcтириш муаммоcи доимо диққат марказида бўлади.
Фойдаланилган адабиётлар
1. Ахмаджонова М. Э., Бошланғич cинф ўқувчиларини оғзаки ва ёзма нутқини ўcтириш 
тизими. -Т.:2017. 
2. Ғуломов А, ҚобиловаБ., Нутқ ўcтириш машғулотлари.- Т.:1999.
3. Азизхўжаева Н.Н. Педагогик технология ва педагогик маҳорат. - Т.: 2003.

---

(10-қисм)