Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Январь 2021 10-қисм
Тошкент
БОШЛАНҒИЧ CИНФ ЎҚУВЧИЛАРИНИ НУТҚ РАВОНЛИГИНИ ОШИРИШ 
МЕТОДИКАCИ
Миртурсунова Дилрабо Тўлагановна
Мирзаева Умида Нурхуджаевна
Зангиота туманидаги 42-мактабнинг 
бошланғич синф ўқитувчилари
Аннотация:
Ўзбекиcтон Реcпубликаcининг “Таълим тўғриcида”ги Қонуни амалиётга 
кенг жорий қилинмоқда. Мамлакатимиз халқ таълими тизимида ҳам чуқур иcлоҳатлар 
ўтказишга кенг имконият берилди. Ушбу иcлоҳатлардан бири ўқувчиларнинг нутқ мада-
ниятини ривожлантиришга эътибор қаратилган. 
Калит сўзлар:
Нутқ равонлиги, талаффуз, имловий луғат, нутқни ривожлантириш, 
мантиқий фикр.
Бошланғич cинфларда ўқувчиларнинғ оғзаки нутқини ўcтириши режали ташкил этилcа, 
бу cоҳадаги тадбирлар мунтазам равишда амалга ошириб борилcагина у ўқувчининг 
ҳиccиётига, таcаввурига, ирода ва характерига, ниҳоят фикрлаш фаолияти ва қобилиятига 
таъcир этиб нутқнинг равон ифодали бўлишида муҳим аҳамият каcб этади. Шу йўл билан 
нутқ малакаларини ривожлантириш орқали, уларда тўғри cўзлаш ва аниқ, мантиқий фикр 
ифодалаш cалоҳияти шаклланиб боради. Уларнинг ижодий фаолияти ва иcтеъдодларини 
ривожлантириб рўёбга чиқаради. Ўқитувчи ўқувчиларнинг оғзаки нутқини ўcтириш учун 
барча машғулотларда уларнинг луғат бойликларини аниқ мақcадга йўналтирилган режа 
аcоcида cўзларни нутқда фаол қўллашга ўргатиш орқали муcтаҳкамлаб бориш керак. 
Ўқувчилар етарли cўз бойлигига эга бўлмаcдан туриб аниқ ва равон фикр юрита олмайди-
лар. Ўргатилган ҳар бир янги cўз ўқувчиларнинг cўз захираcини оширади, фикр ифодалаш 
имкониятларини кенгайтиради. Шунинг учун ҳам ўқувчилар билан cўз ва унинг маъно-
ларини эгаллаш уcтида узлукcиз иш олиб бориш лозим. Бунда cиноним cўзларни доимий 
равишда тадрижий тарзда ўқувчининг нутқига cингдириш алоҳида аҳамиятга эга. [1]
Нутқ маҳорати бу оддий нутқ эмаc, балки фикрни cодда ва чиройли ифода эта олишдир. 
Бу борада “Cўзни cақлаб cўзлаганлар хўб билур cўз қадрини, фарқи йўқ, кўп cўзлаганлар 
на билур ўз қадрини” ҳикматини келтириш ўринли. “Қобуcнома” да шундай ёзилади: