Тошкент-2021 3 Январь 2021 10-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»



Download 2,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/92
Sana20.07.2022
Hajmi2,15 Mb.
#828178
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   92
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi 2 qism

Январь 2021 10-қисм
Тошкент
BOSHLANGʻICH SINF ONA TILI TILIDA DARSLARIDA SOʻZ 
TURKUMLARINING OʻRGATISH
Oʻroqova Gavhar Samandarova
Yandasheva Dilnoza Baxtiyor qizi
Navoiy viloyati Karmana tumani 
24- maktab boshlangʻich sinf oʻqituvchilari
Annotatsiya
: Maqolada boshlang‘ich sinflarda ona tili darslarini o‘tishda qo‘llaniladigan 
ba‘zi bir usullar haqida fikr yuritiladi. 
Kalit soʻzlari
: Boshlangʻich ta’lim, ona tili darslari, Ot, Sifat, Son.
Boshlang‘ich sinflarda o‘tkazilgan dars mashg‘ulotlari o‘zgachaligi bilan farq qiladi. 
Bu bosqich o‘quvchilari darsga ajratilgan 45 daqiqa vaqtni bir maromda o‘tkazishga tayyor 
bo‘lmaydilar. Shuning uchun ham boshlang‘ich sinflarda dars beruvchi o‘qituvchilar iloji 
boricha o‘quvchilar zerikib qolmasliklarini nazorat qilishlari talab etiladi. Bu sohada tajribasi 
katta bo‘lgan oʻqituvchilar bunday hollarning oldini olish uchun darsni qismlarga bo‘lishadi 
va o‘qishdagi bir xillikdan qochishga erishishga harakat qiladi. Boshlang‘ich sinflarda, asosan, 
quyidagi fanlar o‘tiladi: 
O‘qish
va 
Yozish

Matematika

Tabiatshunoslik, Jismoniy tarbiya, Rasm 
darsi
. Ko‘rib turganimizdek, darslarning turi ko‘p emas. Bu esa o‘quvchilarning diqqatini ushlab 
turishda ancha qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Shunday paytlarda o‘qitishning o‘zgacha 
usullarini qo‘llay bilish juda muhimdir. Boshlang‘ich sinflarda keng tarqalgan usullardan biri 
bu o‘yinlardir. O‘yinlarni har qanday dars turida qo‘llanishi mumkinligi ahamiyatga molikdir.
Ona tili darslarida o‘qituvchi bolalarga 
“Ot”
so‘z turkumini tushuntirayotgan paytda 
turli o‘yinchoqlarni namoyish qilgan holda, ularning nomlanishini aytib, shu orqali o‘quv 
materiallarini o‘quvchilarga yetkaza olishi mumkin. Aynan shu maqsadda hayvonlar, ertak 
qahramonlarining suratlarini ko‘rsatish va o‘quvchilardan ularning nomini aytib o‘tishni so‘rashi 
mumkin. O‘quvchi bu topshiriqni mustaqil bajarish orqali dasturda ko‘zda tutilgan maqsadga 
erishishi mumkin. Bunda o‘yin elementlari qo‘shilganda, o‘quvchini o‘quv materiallarini qabul 
qilishi yengillashadi. Keyinchalik ham bu masalada ikkilanish yuzaga kelganda o‘quvchi ko‘z 
oldiga oʻsha dars jarayonida koʻrgan narsalarini keltiradi va natijada bu masalada xatolikka yoʻl 
qoʻymaydi. 
“Ot” soʻz turkumidan tashqari, “Sifat” soʻz turkumining oʻziga xos jihatlarini tushuntirish 
uchun ham turli buyumlar, ertak qahramonlari va jonivorlar tasvirlaridan ham foydalanish 
mumkin. Masalan: ertak qahramonlarini olsak. Bolalar bu yoshda ertaklarga juda qiziqadigan 
boʻladilar. Ularning har birining oʻz sevimli ertagi va shu ertak ichida eng yoqtirgan qahramoni 
boʻladi. “Sifat” soʻz turkumining 
qanday?, qanaqa
? soʻroqlarini tushuntirishi uchun oʻqituvchi 
shu qahramonlar suratini oʻquvchilarga koʻrsatadi. U oʻquvchilardan suratni tasvirlab berishni 
soʻraydi. Oʻqituvchi shundan keyin suratda tasvirlangan qahramonning tashqi koʻrinishi haqida 
toʻxtab oʻtadi va oʻquvchilardan uni tasvirlab berishni soʻraydi. Oʻquvchilar joʻr boʻlgan holda 
yoki yakka-yakka, navbati bilan rasmdagi bir sifatni aytadilar. Oʻqituvchi esa ularning aytaganlari 
orasidan sifat soʻz turkumining 
qanday? qanaqa
? soʻroqlariga javob boʻluvchi soʻzlarni doskaga 
yozib boradi.
Ona tili darslarida boshqa soʻz turkumlarini ham koʻrib chiqish mumkin. “Son” soʻz 
turkumini tushuntirishda turli narsa buyumlarning miqdorini tushuntirishga harakat qilish lozim 
boʻladi. “Son” soʻz turkumiga oid soʻroqni doskaga yozadi 
qancha? nechta?
soʻroqlari bilan 
tanishtirgach, oʻqituvchi ularga ikkita koʻrgazmani koʻrsatadi, ularda, aytaylik birida bitta meva 
surati, ikkinchisida esa aynan shu mevaning koʻplikdagi rasmi tasvirlangan boʻladi. Misol 
keltirishda mevalardan boshqa buyumlarni koʻrsatish mumkin. Ularga nisbatan soʻroq beriladi-
nechta meva bor?
Suratdagi miqdorga qarab, oʻquvchilar javobni aytadilar. Buning natijasida 
oʻquvchilar ushbu turkum haqidagi ma’lumotlarni toʻliq oʻzlashtirshga erishadilar. 
Xulosa oʻrnida, Yuqorida ta’kidlangan tavsiyalarning natijali boʻlishida boshlangʻich ta’lim 
maktablarining dasturlari mazmuniga aniq yoʻnalishlar kiritilishi lozim. Oʻqituvchilar «Ona 
tili» darsliklari dasturidan oʻquvchilarga bilim berishda va tarbiyalashda keng foydalanishlari 
maqsadga muvofiqdir.
Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. Qosimova K. Boshlangʻich sinflarda ona tili oʻqitish metodikasi. –T.: 1995
2. Qosimova K. Ona tili oʻqitish metodikasi. –T.: 2009
3. Ikromova R. va boshq. Ona tili 4-sinf uchun darslik. – T.: 2009


33

Download 2,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   92




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish