Toshkent 2014 B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov o

va aniq xulosa qilish uchun imkon beradi.
Tajribaning maqsadidan qat‟iy nazar, hamma turdagi tajribalardagi 
hisobot ishlari asosan ikki xil bo„lib, birinchisida hamma dala tajribalarida 
omillami (suv, o„g„it, agrotexnik tadbir turlari naviga ta‟siri va hakozo) 
samaradorlik ko„rsatkichlarini belgilovchi asos boMib, shu variantlardan 
olingan hosildorlik va ularning sifati bo„lib hisoblanadi. Shuning uchun ham 
tajribaning mazmunidan qat‟iy nazar shu ko„rsatkichlar hisobiga olinadi. 
Yuqorida ko„rsatilgan har bir variantdagi 24-30 tadan daraxtlardan kamida 70-
80 foizi kuzatilib keyingina xulosa qilinadi. Hisobga olish davrida hosildorlik 
ma‟lumotlarini toMdirish maqsadida hosilni shakllanish bosqichlari, daraxtlami 
(ayniqsa yosh bog„lar) o„sish va mevaga kirish muddatlari, mevalaming 
shakllanishi hamda ularning dinamikasi va hakozolar amalga oshiriladi.
Bog„dorchilikdagi olib boriladigan ilmiy tajribalarda asosan quyidagi 
kuzatish ishlari olib boriladi. Shox-shabbalaming kengligi, shakli ikki 
yo„nalishdagi perpendikulyar holatda o„rganilib tajribaning boshlanishi va 
oxirida amalga oshiriladi. Tana aylanasining shox chiqqan joygacha bo„lgan 
o„rtalikdan oMchanadi.
Kuzatish boshlanishidan oldin, hisobga olinadigan hamma daraxtlar 
o„lchanadigan o„rtalik aylanasiga kraska bilan bo„yab qo„yiladi. Yosh bogMarda 
esa uzunasiga va ko„ndalangiga ikki yo'nalishda shtangen sirkul bilan ham 
oMchasa boMadi. Hosilga kirgan daraxtlarda tananing aylanasi uzunligi metall 
ruletka yoki millimetrli qog„oz boMakchalarda oMchanadi.
Ushbu hisobot ishlari tajriba boshlangan vaqtda hamda har yili kuzda 
oMchanadi va kuzatish ishlari olib boriladi.
Yosh ko„chatlami mevaga kirguncha shox-shabbalarining o„sishini hisobga