Тошкент 2007 Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан ўқув қўлланма сифатида тавсия этилган

«Д»
ДАСТГОҲЛИ САНЪАТ – тасвирий санъатнинг бир тури, санъат асарларини махсус дастгоҳларга (мольберт) ўрнатиб ишлашган.
ДАСТГОҲЛИ РАНГТАСВИР ЖАМИЯТИ – П.Вильямс, А.Дейнека, Ю.Пименов, Д.Штерберг каби рассомлар томонидан тузилган бу гуруҳ ҳаётдаги янгиликларни илғор бадиий воситалар ёрдамида ифодалаб, фаол инқилобий санъат асарлари яратишни мақсад қилиб қўйган ва рангтасвирнинг ифодали воситалари тараққиётига аҳамият бериб келганлар.
ДЕВОРИЙ РАНГТАСВИР - кўпинча деворларга катта ўлчамларда ишланадиган тасвирлар.
ДИОРАМА - /юнон. diа-орқали, орама-кўриниш, манзара/. Рассомлик-нинг бир тури. Бунда тасвир нур ўтказадиган материал /нафис мато, хира ойна ва ш.к./ сиртига чизилади. Фонда асосий тасвир чизилиб, олд томонда бутафория жиҳозлари /кишиларнинг фигуралари, турли хил мева ва ҳ.к./ қўйилган катта расмнинг бир тури. Диорама панорамадан уфқнинг бир қисми акс эттирилганлиги билан фарқланади. Катта диорамалар махсус кўрилган биноларда бўлади.
ДИЗАЙН - кундалик ҳаёт, турмушда ишлатиладиган буюмлар, кийим-кечак, асбоб-ускуна, идиш-товоқ, мебель ва шунга ўхшаш нарсаларни қулай, чиройли шакл ва рангини, янги шакл-шамойил яратиш санъати.
ДИПТИХ - /юнон. diptiкоs– икки қават, буклама/. Бир мавзуда бўлиб, бир - бирининг мазмунини тўлдирадиган икки картина.


«Ё»
ЁДГОРЛИК - қалъа, девор, мозор, бино, ибтидоий одамлар яшаб ўтган маконлардир. Санъатда тарихий шахсларга атаб қўйилган ҳайкал тарихий воқеаларни эслатиб турувчи монументал ҳайкалтарошлик асари.
ЁРУFЛИК ВА СОЯ – нарсаларнинг шаклини ва ҳажмини туғри бажаришда ёруғ ва соя қонунлари муҳим аҳамиятга эга. Ёруғлик ва соя мажмуаси қуйидаги: ёруғлик, ярим соя, соя, рефлекс, шуъла.
Ёруғлик - буюм юзасидаги тик тушувчи қуёш ёки сунъий ёритгичлар нурлари.
Ярим соя - нарса юзига қияроқ равишда тушувчи ёруғлиқ.
Шахсий соя - нарсанинг ёритилган қисмининг орқа томонига ёруғлик нурлари тушмаган ери.
Рефлекс нарсаларда шахсий соянинг энг чеккасига унинг ёнидаги нарсадан ёки текисликдан акс этган нурлар билан ёритилган жой. Рефлекс нарсанинг ёритилган қисмидан тўқроқ кўринади.
Шуъла - нарсаларнинг ёруғ қисми ўртасидаги тиниқ оқ доғ ялтираши. Бу ҳолат шиша, чинни, никель-металл буюмларда кузатилади.