Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Bithynia
leachi
chuchuk suv molluskalari, qo‘shimcha xo‘jayinlari esa 
ko'pchilik каф turdagi baliqlar (plotva, lin, yaz, каф, lishch, sazan, 
chebak va boshqalar).
Voyaga yetgan trematodalarning tuxumlari odamlarning tezagi 
bilan tashqi muhitga tushadi. Ana shunday tuxumlarni molluskalar 
yutib yuborganida, ularning ichaklarida tuxumdan miratsidiy chiqib, 
ichak devorini teshib qorin bo’shlig'iga. undan esa jigarga kirib 
o‘sadi, rivojlanadi, jinssiz yo‘l bilan ko‘payadi. Dastlab miratsidiy 
sporasistaga aylanadi, u esa o‘z navbatida, rediyni hosil qiladi, undan 
esa serkariylar hosil bo‘ladi. Miratsidiydan serkariy hosil bo‘Igunicha
2 oy muddat kerak bo‘ladi. So‘ngra serkariylar molluska tanasini tark 
etib suvda erkin suzib yuradi, qo‘shimcha xo‘jayinlari - baliqlami 
topib ularning terisi orqali muskul qatlamiga biriktiruvchi to‘qimaga 
kirib sistaga aylanadi va rivojlanib, kasallik chiqarish qobiliyatiga ega 
bo' igan lichinka - metatserkariyga aylanadi. Metatserkariylar asosan, 
be! muskulining yuzaki va chuqur muskullarida, qovurg‘alararo 
muskul larida, jabrada, suzgich apparatida, ichakning devorlarida va 
ikrasida iokalizatsiya qiladi (26-rasm).
Asosiy xo‘jayinlari opistorxoz bilan xom, yaxshi pishirilmagan 
metatserkariylar bilan zararlangan baliqlami iste’mol qilganlarida 
kasallikka chalinadilar. Asosiy xo'jayinlarning ingichka bo‘lim 
ichagida metatserkariylar sistalardan (kapsula) ozod bo‘lib, o ‘t 
yo‘llari orqali o ‘t xaltasiga yetib boradi va 3-4 haftadan so‘ng esa 
jinsiy voyaga yetadi. Parazitning rivojlanish muddati 4-4.5 oyga 
teng.
179

---

26-rasm. Opistorxoz qo‘zg‘atuvchisi 
Opisthorchis felineus
: 
a
- asosiy xo‘jayinda voyaga yetgan trematoda; 6-sistadan 
tashqarida lichinka (metatserkariya); v - sistadagi lichinka; 
g -muskullardagi lichinka; 1 - og‘iz so‘rg‘ichi; 2-halqum; 3- me’da;
4- ichak; 5 - qorin so‘rg‘ichi; 6- bachadon; 7- urug‘lanish yo‘li;
8
- sariqdon; 9- tuxumdon; 10- urug‘ yo‘li; 11 - urug‘don;
12- ajratuvchi kanal: 13 - ekskretor pufak.