Toponimika va geografik terminshunoslik

Anatomik xalq (mahalliy) geografik terminlaridan namunalar

№	Termin	Geografik ma’nosi
1	Barmoq	Tik qoya, eol ishi natijasida hosil bo’lgan ystuncha
2	Bel	Dovon, oshuv, ko’tal
3	Bosh	Daryoning boshlanish qismi, tog’ cho’qqisi
4	Burun	Burun, quruqlikning dengiz ichiga kirib borgan qismi
5	Bo’yin	Quruqliklar, tog’larni (relyeflning musbat shakllarini) tutashtirib turuvchi kambar joy
6	Bo’g’iz	Dengizlarni, ko’llarni va ularning qismlarini tutashtirib turuvchi kambar suv hududi, akvatoriya
7	Kindik	Tabiiy - hududiy birliklarlarning o’rta, markaziy qismi
8	Ko’z	Buloq ko’zi - buloq chiqqan joy
9	Oyoq	Etak, quyi qism, odoq
10	Og’iz	Daryolarning quyilish joyi (ko’rfaz), tog, darasining eng tor joyi
11	Til	Ko’rfaz oldi qum orollar
12	Тirsak	Daryoning burilish joyi
13	Тumshuq	Tog’, tepalik va orollarning burni, uch tomoni
14	Qovoq	Daryo va ko’llarning baland qirg’og’i, jarlik; baland terrasa
15	Qosh	Uzun cho’zilgan tepalik, marza

Toponimik terminlar

Joy nomlari (toponimlar) tarkibida qatnashib, ular ifodalagan obyektni bildiruvchi so'zlar (turdosh otlar) toponimik termihlar (topoterminlar) deb yuritiladi. Ayrim ilmiy adabiyotlarda toponimik aniqlagich (TA), indikator deb ham ataladi.

Atoqli geograf terminshunos E.M.Murzayev aytganidek, turdosh otlar toponimlarning asosini tashkil etadi va tabiiy geografik obyektlarning turini ifodalaydi.
Xalq geografik terminshunosligini atroflicha bilish joy nomlarini o'rganishni osonlashtiradi. Hech bir xalq tilida mahalliy terminlar ishtirok etmagan toponimlar bo'lmasa kerak.
Aksariyat joy nomlari asosida oddiy geografik terminlar yotadi, shuning uchun E.M.Murzayev: “Har qanday toponimik tadqiqot geografik terminlarni o'rganishdan boshlanishi kerak” deb to'g'ri ta'kidlab o'tgan.
Toponimik terminlar barcha tillarda takrorlanadi. Bu haqida H.Hasanov quyidagicha yozadi: “...Bordi - yu o'ntacha asosiy tilni biladigan kishi kartadagi nomlarni shu tillarga tarjima qilib o'qisa, aksari shahar, tog', daryo va ko'llarning nomlari deyarli bir ma'noda ekanini ko'rib hafsalasi pir bo'lar edi”.
Reka, missi, rio, river, shott, xe, yoyiq so'zlari - daryo demakdir. Jayhun, ob, ganga so'zlari ham suv, daryo ma'nosida.
Ko’h, jabal, shan (min), maunt, berg (gebirge), montana, kordilyera, syerra, monte - tog' demakdir. Obod, kent qo'shilgan nomlarning ma'nodoshlari - pur, grad, kin, taun, vil, pol, burg, shtadt qo'shilgan toponimlardir.
Toponimik terminlarni o'zi ifodalayotgan obyektlarga qarab quyidagicha guruhlashtirish mumkin.