|
27-Ámeliy shınıǵıw: ALDÍNĞÍ AYAQLARDÍŃ ANATOMO-TOPOGRAFIYALÍQ DÚZILISI, NERVLARDÍ AWÍRÍWSÍZLANDÍRÍW
Sabaqtıń maqseti. Studentlerge haywanlardıń aldınǵı ayaqlarınıń anatomo-topografikalıq dúzilisi hám nervlerin awırıwsızlandırıwni puqta úyretiw.
Úskene hám ásbap -úskeneler. Reńli kesteler, aldınǵı ayaq skeleti, mulyajlar, qotirilgan preparatlar, ólik hám qaraw daǵı haywanlar, 2% hám 3% li novokain eritpesi, shpris, iyneler, Kuper qayshısı, 3-5% li yodning spirt degi eritpesi, paxta.
Sabaqtıń ótiliw usılı. Ámeliy shınıǵıw xirurgiya klinika sida, veterinariya punktarida, sharwashılıqqa qánigelestirilgen fermer xojalıqlarında hám de insektorlarda aparıw múmkin.
Ajıratılǵan aldınǵı ayaq preparatlarinda studentler nervlerdi ótkizgishlik usılında Awırıwsızlandırıw usılların ózlestiredi, pánjediń búgiwshi tereń payida tenotoniya ótkeriw, buwınlarda, silekey qapshıq -bursa shemirshek qınlarına shanshıw usılların úyreniwdi ózlestiredi.
At hám qaramallardı aldınǵı ayaqlarındaǵı nervlerdi ótkizgishlik usılında awırıwsızlantirib - seziwshi nervlerdiń seziw qábileti joǵalganlik shegarasın anıqlap, buwın hám shemirshek qınlarında shanshıw usılların saw hám kesel haywanlarda orınlasadı.
Aldınǵı ayaqlardıń anatomo-topografikalıq dúzilisi
Aldınǵı ayaq - qamar hám erkin háreket etiwshi suyeklerden ibarat esaplanadi. Qamar suyeklerine - gúrek súyeki, erkin háreket etiwshi suyeklerge bolsa - jelke, bilek, tirsek, bilek o'zuk, alaqan hám barmaq suyekleri kiredi.
Aldınǵı ayaqta suyekler háreketin buwınlar jeńillestiredi. Hár qaysı suyektiń buwınga kiretuǵın úshleri gialin shemirshek menen qoplanib, buwın shemirsheki - cartilago articularis dep ataladı. Bul shemirshek suyeklerdiń bir-birine tiyip súykelisiwin azaytadı. Buwınlarning pútkil ústki tárepin biriktiruvchi to'g'imadan payda bolǵan perde formasındaǵı kapsula qorshap aladı. Buwın kapsulasi - capsula articularis - ishinde sinovial suyıqlıq boladı. Sinovial perde kópshikshe formasında bolıp, suyeklerdi súykelisiwden saqlayda, amortizasiya wazıypasın atqaradı hám mudami namlab turadı.
Buwın kapsulasi eki qabattan, a) fibroz qabattan - stratum fibrosum, b) sinovial qabat - stratum sinoviale den ibarat esaplanadi.
Fibroz qabat - suyek perdesiniń dawamı bolıp, bir suyekten ekinshi suyekke ótedi.
Sinovial qabat - siyrek birikturuvchi toqımalardan to'zilgan bolıp, onda oǵırı kóp qan hám nerv tamırları boladı. Tómengi hám joqarıǵı bólegi suyeklerge birlestirib, orta, yaǵnıy sırtqı maydanında boslıq payda etedi. Bo'rtib shıǵıwı nátiyjesinde bazi-bip buwınlar sinovial (burza) sheńbersheler payda etedi. Olar suyekke jaqın shemirshekler hám muskullardıń astında jaylasıp, súykelisiwdi azaytadı.
Buwınlar dúzilisine qaray ápiwayı hám quramalı, háreketine kóre bir o'qli yamasa kóp o'qli boladı. Buwınlarda ayriqsha háreket túrleri bar bolıp, ıyıw, jazıw, uzatıw, jıynaw, búrip aylandırıw háreketlerin atqaradı.
Aldınǵı ayaq tómendegi buwınlardan ibarat:
1. Gúrek jelke buwıni - articulatio humeralis (ápiwayı kóp o'qli);
2. Tirsek buwıni - articularis cubitalis (ápiwayı bir o'qli);
3. Bilezik buwıni - articulatio carpi;
4. Alaqan barmaq buwıni - articulation metacarpi phalangea.
Aldınǵı ayaq bir qansha regionǵa bólinedi.
a) Gúrek jelke regioni (regio scapulohumenaris).
Joqarıǵı shegarası - gúrek súyeginiń joqarıǵı hám orta bólegi; aldınǵı shegarası - gúrek súyeginiń aldınǵı qırı; muskul Menen oralǵan gúrek - jelke buwıni hám jelke súyeki; tómengi shegarası - gorizontal jaǵdayda tirsek o'simtasi; arqa shegarası - tirsek liniyasi bolıp tabıladı. Bul bólekte gúrek hám jelke suyekleri, suyek ósimteleri, muskullar, jelkeniń úlken dumboq tarog'i, deltasimon g'a bolıp tabıladı budirliklarni kóriw hám anıqlaw múmkin.
b) Bilek súyegi hám tirsek buwıni (regio cubitalis etante brachialis).
Yuqorgi shegarası - gorizontal jaǵdayda tirsek o'simtasi, Tómennen - bilektiń distal (tómengi) suyek bólegi baylamları bolıp tabıladı.
Atlarda bilek-tirsek súyeginiń ishki medial teri maydanında mug'o'zlangan qatlam - kesten boladı. Tirsek do'ngligining ushındaǵı maydan fasciyada teri astı sinovial kópshikshe bolıp, ıyt hám atlarda kóp zaqım alib, isik shaqıradı. Iytlerde ishki maydan dorsal bólim maydan fasciyası astında bilektiń teri astı venası bo'rtib shıqqan.
Bilektiń volyar maydanında tereń fasciya qalıńlasıp bilek muskulın qorshap, birgelikte ekige úlken fassial qap payda etip, odan qan tamır, nervler ótip, búgiwshi muskullar ushın palmar, jazıwshı muskullar ushın dorsal dep ataladı. Qan Menen támiyinleniwi - orta, tirsektiń kollateral hám bilek arteriyası arqalı, qoltıq astı, orta, tirsek, bilek vat jeri-muskul nerv talshıqları Innervaciya etedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
