Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

Sonning orqa sohasi, regio femoris posterior
Son orqa sohasining teri osti qavatida sonning lateral teri nervining tarmoq-
lari, sonning orqa teri nervi, n.cutaneus femoris posterior (39-rasm), sonning kat-
ta va kichik teri osti venalari, vv.saphenae magna et parva orasidagi anastomoz
joylashadi.
Sonning orqa muskul-fassiya o‘rindig‘ida tashqi tomonda sonning ikki boshli
muskuli (m.biceps femoris), ichki tomonida yarim parda muskuli (m.semimembra-
nosus) va uning ustida yarim pay muskuli (m.semitendinosus) (40-rasm) joylash-
gan. Orqa o‘rindiqda quymuch (o‘tirg‘ich) nervi (n.ischiadicus), uning arteriyasi
- a.comitans nervi ischiadici hamda perforant arteriyalarni o‘zaro bog‘lovchi ar-
teriya poyasi joylashadi. Quymuch nervi yuqorida bevosita son fassiyasining os-
tida, ikki boshli muskulning tashqi tomonida, sonning o‘rta qismida ikki boshli
muskulning uzun boshchasi ostida, sonning pastki qismida ikki boshli muskul
bilan yarim parda muskullari orasida yotadi. Taqim chuqurchasiga kirish joyida
quymuch nervi o‘zining oxirgi shoxlari bo‘lgan katta boldir va umumiy kichik
boldir nervlariga ajraladi.
Son suyagi singanda, suyak bo‘laklarining holati
Son suyagining diafiz qismi yuqorida singanda sinish chizig‘i katta dumba
muskuli bilan katta yaqinlashtiruvchi muskullarning birikish joyidan yuqorida joy-
lashadi. Shu sababli, yonbosh-bel muskulining ta’sirida yuqori bo‘lak ko‘tariladi
va tashqariga harakat qiladi, pastki bo‘lak esa yozuvchi muskullar ta’sirida orqa-
ga va yuqoriga suriladi.
Son suyagi o‘rtasidan singanida uning yuqori qismi yaqinlashtiruvchi mus-
kullar ta’sirida ichkariga va yuqoriga siljiydi, pastki bo‘lagi esa orqaga va yuqo-
riga harakat qiladi.
Son suyagi pastidan singanda, pastki bo‘lak boldir muskulining lateral va
medial boshchalari ta’sirida orqaga, taqim chuqurchasi tomonga siljiydi va taqim
arteriyasining shikastlanish xavfini tug‘diradi.