To‘plamning muallifi to‘g‘risida ma’lumot. O’qituvchining fish: Jo’raboyeva Matluba Nematjon qizi

2-Badiiy obrazni hisobga olgan hola soch turmagini yaratish
Badiiy obraz 
hisobga olingan soch turmagi: Oldinga qo‘yilgan modellashtirish vazifasidan 
(maishiy, tanlov, teatr va boshqa soch turmaklarini ishlab chiqish) kelib chiqib va 
modellashtirish obyekti badiiy obrazni hisobga olib modelyer sartaroshda u yoki 
bu g‘oya, fikrni, ya’ni bo‘lajak obrazni aniqlovchi, to‘latuvchi yoki aksincha, 
insonning o‘zgarishiga imkon beruvchi bo‘lajak soch turmagining xususiyati
haqida taxminiy tasavvur hosil bo‘ladi. Keyingi holatda o‘zgarish darajasi 
nihoyatda muhimdir, negaki hatto soch turmagining aniqlovchi, to‘latuvchi obrazi 
ham o‘zgartiruvchi elementga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, individual 
modellashtirishda soch turmagining foydalanilayotgan modelining har biri o‘z-
o‘zidan o‘zining shakliga ko‘ra jamiyatda mavqega ega bo‘lgan ijtimoiy-

---

psixologik obrazga tegishli qandaydir o‘ziga xos xususiyatlarni ifodalashga
xizmat qiladi. Ayni paytda bizning mijozlarimiz doim ham yorqin, ochiq 
xislatlarga ega bo‘lavermaydi. Odatda, ular insonda bir necha ko‘rinishda bo‘ladi 
(masalan, romantiklik, hayolparastlik, kamtarlik, ishchanlik va boshqa 
xususiyatlar uyg‘unlikda ko‘rinadi). Biz insonning sochini turmaklayotib, unga 
xos bo‘lgan biror xususiyatga (masalan, romantik) mos keluvchi modeldan
foydalanamiz, bunda inson obrazidagi bu xususiyat (ilgari unchalik sezilmagan) 
aniqroq ko‘rina boshlaydi, ya’ni ma’lum ma’nodagi o‘zgarish jarayoni paydo 
bo‘ladi (aynan shu holat modelyerlar ko‘p qo‘llaydigan «ochilyapti va diqqatni 
tortyapti» so‘zlari bilan ta’kidlanadi). Agar shu bilan birga dastlabki obrazda 
boshqa anchayin sezilarli xususiyat (masalan, kamtarlik) mavjud bo‘lsa, bunda 
romantiklikni ochishga ehtiyotkorlik bilan yondashish zarur bo‘ladi, negaki bunda 
inson o‘zini noqulay seza boshlaydi, o‘zining o‘ta yorqin soch turmagidan 
uyaladi. O‘zgarish darajasini hisobga olib badiiy vazifani (bo‘lajak soch turmagi) 
belgilash moda talqini deb yuritiladi.