To‘plami toshkent

Arrasimon kuchlanishli generatorlar

Arrasimon kuchlanishli generatorlar nosinusoidal tebranishli generatorlar turiga kiradi. Arrasimon kuchlanishli generatorlar deb, to‘g‘ri liniyali qonun bo‘yicha solishtirma sekin o‘sib, so‘ng birinchi martadagi qiymatigacha tez kamayadigan kuchlanishga aytiladi. Mukammal arrasimon kuchlanishli egrilik 2-rasmda ko‘rsatilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki, kuchlanish ortishining sodir bo‘lishi vaqtga to‘g‘ri proporsional, kuchlanishning kamayishi - darhol, shuningdek, vaqtning kamayishi 0 ga teng. Arrasimon kuchlanish elektron ossillograflarda, radiolokatsion va elektro, radio o‘lchagich texnikasida signallarni razvyortka qilishda keng qo‘llaniladi.

2. 
   rasm. Arrasimon kuchlanishning egriliklari: a — ideal kuchlanishli; b — arrasim on kuchlanishli; T— arrasim on k uch lan ish davri; Tv — kuchaym oq vaqti; Г — kuch lanishning pasayish vaqti
   

Elektron o‘lchash asboblari fan va texnikaning har xil sohalarida ishlatiladi. Ularni ikki guruhga ajratish mumkin:

1. 
   o‘zgarmas tokni, past va yuqori chstotalarni elektr zanjirlarida o‘lchash uchun asboblar;
   
2. 
   noelektron miqdorlarni electron o‘lchashlar uchun asboblar.
   

Birinchi guruhga: elektron ossillograflar, elektron voltmetrlar, o‘lchash generatorlari, quvvatni, aktiv qarshilikni, induktivlikni, sigimni va boshqalarni ol‘chovchi asboblar kiradi.
Ikkinchi guruhga : detallarning o‘lchamini, namlikni, haroratni, radioaktiv nurlanishni ol‘chovchi asboblar va boshqalar kiradi. Ushbu elektron asboblarning ishidan xalq xo‘jaligida eng ko‘p qo‘llaniladiganlari bilan qisqacha tanishib chiqamiz. Bu elektron ostsillograf va elektron voltmetrlardir.

3. . Elektron ostsillograf.

Elektron ostsillograf yoki ostsilloskop deb, o‘zgaruvchilarni elektr prosesslari vaqtida ko‘rish yoki rasmga tushirish uchun mo‘ljallangan asboblarga aytiladi.

3. 
   rasm. Elektron ostsillografning tarkibiy sxemasi.
   

Elektron ossillograf uzunligi jihatidan mikrosekundlar ulushida elektr tebranishining amplitudasini, ikki kuchlanish orasidagi faza siljishini, ikki kuchlanish orasidagi chastotalarning o‘zaro bog‘lanishini o‘lchash va boshqa ko‘p gina o‘lchashlarni, davriy qaytariladigan prosesslarni ko‘rishga imkoniyat yaratadi. Elektron ossillograf elektron –nur trubkadan , oziqlanuvchi blokdan, gorizontal va vertikal kirish kuchlanish kuchaytirgichidan (X va Y
kuchaytirgichlar), kengaytirish (razvyortka) blokidan, sinxronlashtiradigan qurilma, amplituda va uzoqlik kalibratoridan tashkil topadi. Elektronostsillografning tarkibiy sxemasi 3 -rasmda ko‘rsatilgan. Jarayonlarning uzunligini o‘lchash uchun uzunlik kalibratori xizmat qiladi. U o‘ziga xos generator bo‘lib, modulyatorga beriladigan ma’lum chastotani tashkil etuvchi qisqa impulslardan iborat bo‘ladi.

3.