To‘plami toshkent

ILOVA

5. 
   ILOVA
   

5. 
   ILOVA
   

Tiristorli to‘g‘irlagich.

Kuchlanish stabilizatorlari.

Baretterlar.

5. 
   ILOVA
   

Uyga vazifa:1. Elektron to‘g‘rilagichlar va stabilizatorlar mavzusini o‘qib kelish

2. 
   Mustaqil ta‘lim :Test savollari tuzish
   

ELEKTROTEXNIKA VA ELEKTRONIKA ASOSLARI FANIDAN O‘QUV MASHG‘ULOTIDA TA‘LIM TEXNOLOGIYASI MODELI

Vaqt : 80 daqiqa				Та’lim oluvchilar soni
O‘quv mashg‘uloti shakli va turi				Nazariy
O‘quv mashg‘uloti rejasi				1 . Kuchlanish, tok va quvvatning kuchaytirish turlari.2 . Kuchaytirgichlardagi teskari aloqa.
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:Elektron kuchaytirgichlar to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish.
O‘qitish natijasi				Mavzuni o‘zlashtirish natijasida o‘quvchida shakllanadigan asosiy bilim, ko‘nikmalarni rivojlantirish.
Pedagogik vazifalar: Kuchlanish, tok va quvvatning kuchaytirish turlari bilan tanishtirish. Kuchaytirgichlardagi teskari aloqa tasnifini berish;				O‘quv faoliyat natijalari: 1. Elektron kuchaytirgichlarni ko‘rsatadilar 2.Kuchaytirgichlardagi teskari aloqa tasnifini aytib beradilar.
O‘qitish metodlari				/ ma‘ruza/ tushuntirish/ / kitob bilan ishlash/ Breyn -ring metodi
O‘qitish vositalari				Matnlar, yo‘riqnoma.	yozuv	taxtasi,	slaydlar,
O‘quv shakli	faoliyatini	tashkil	etish	Jamoaviy, guruhli, juftlikda, yakka tartibda
O‘qitish sharoiti				Maxsus texnik vositalar bilan jihozlangan xona
Qaytar aloqaning usul va vositalari				Tezkor-so‘rov, savol-javob, test, misol va mashqlar, bajarilgan o‘kuv topshiriqlarni baholash.

O‘QUV MASHG‘ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta‘lim oluvchi
1-O‘quv	Tashkiliy qism:	Mashg‘ulotga
mashg‘uloti ga kirish(5	1. O‘quvchilarni mashg‘ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	tayyorlanadilar
daqiqa)
	Tayanch bilimlarni faollashtirish: Uyga berilgan vazifani nazorat kiladi xamda o‘tilgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baholaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtiradi(1-ilova). O‘quv mashg‘ulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtiradi (2-ilova). Ta‘lim oluvchilar bilimini faollashtirish: 4.Yangi o‘quv material bayoni(3-ilova): Yangi o‘quv materialini mustahkamlash(4-ilova): Breyn -ring metodi(5-ilova)orqali guruhda ishlarni boshlashga ruxsat beradi. Bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida Qaytarr aloqa o‘tkazadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi. Javoblarni to‘ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi; Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog‘lab mavzuni yakunlaydi.(6-ilova).	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar.
		Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar.Yozib oladilar.
2-bosqich Asosiy (65daq.)
		Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar. Nazorat ishini topshiradilar.
3-bosqich Yakuniy (10 daq.)	Mashgulot yakuni: 1.Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi va rag‘batlantiradi. Uyga vazifani berilishi (7-ilova): 2.Elektron kuchaytirgichlar mavzusini o‘qib kelish.3.Mustaqil ta‘lim: Sxema chizish.	Baholari tanishadilar. Topshiriqni oladilar.	bilan yozib

O‘qituvchi S.Haydarova.

1-ILOVA.

19. MAVZU: ELEKTRON KUCHAYTIRGICHLAR.

Reja:

1. 
   . Kuchlanish, tok va quvvatning kuchaytirish turlari . 2 . Kuchaytirgichlardagi teskari aloqa.
   

Tayanch so‘zlar va iboralar: Kuchaytirgichlar, detsibel, kuchaytirgichlarda teskarialoqa,

2. 
   ILOVA.
   

Baholash mezoni.

	Baholash mezoni	Baho
1.	Savollarga to‘liq javob berish, misol dalil keltirish..	5
2.	Savollarga noto‘liq javob berish.	4
3.	Savollarga qisman javob berish	3
4.	Savollarga umuman javob bermaslik	2

2. 
   ILOVA.
   

1 . Kuchlanish, tok va quvvatning kuchaytirish turlari .
Kuchaytirgichlar deb, berilgan (mumkin bo‘lgan) buzish darajasida elektr signallarini kuchaytirib beruvchi uskunaga aytiladi. Quvvatni kuchaytirish uskunasini oziqlantiruvchi (oziqlanish manbai) elektr toki manbaining energiyasi hisobiga kuchayadi. Kuchaytirish asbobini umumiy ko‘rinishda faol to‘rt qutbli qilib tasvirlash mumkin. U , zanjirga elektr signallarini (Ukir) kuchaytirish uchun ikkita chiqish zajimi va kuchaygan signalni Uchiq olish uchun va uni yuklanish (nagruzka) zanjiriga berishga molijallangan 2 ta chiqish zajimidan tashkil topgan. Yuklanishni Zn qarshilik deb olish mumkin. Manba faol to‘rt qutblining ichida joylashgan.
1-rasm. Faol to‘rt qutbli kuchaytirish asbobi.
Kirish signalini turlari bo‘yicha:

1. 
   garmonik tebranishli kuchaytirgichlar;
   
2. 
   impulslarni kuchaytirgichlar (impuls kuchaytirgich);
   

d ) o‘zgarmas tok kuchaytirgichlar ( to‘g‘rirog‘i, sekin o‘zgaradigan tokning kuchaytirgichlari) ga bo‘linadi. Undan tashqari, faza sezgir kuchaytirgichlar va operatsion kuchaytirgichlar bo‘ladi.

2. 
   rasm. Signal turlari: a — garmonik signal; b — to‘g‘ri burchakli impulslar; d
   

— sekin o‘zgaradigan o‘zgarmas tok.
Kuchaytirish miqdorining turlari - kuchlanish, tok va quvvat kuchaytirgichlaridir. Shuni esda saqlash kerakki, quvvatni kuchaytirish hamma kuchaytirgichlarning asosiy xususiyatidir, lekin ulardan bir xillari eng ko‘p kuchlanishni, boshqalari tok bo‘yicha, uchinchilari quvvat bo‘yicha kuchaytiradi, shu sababli ularni mos ravishda kuchlanish, tok va quvvat kuchaytirgichlari deyiladi. Garmonik tebranishlarni kuchaytirish spektr chastotasi bo‘yicha:

1. 
   past chastotali kuchaytirgichlar (30--100 G s. dan 5--20 kG ts. gacha), ular radioaloqada, ovozli kinoda, televideniye orqali ovoz uzatishda, ovoz yozishda;
   
2. 
   keng polosali kuchaytirgichlar (1 dan 100 mG s. gacha), ular elektron ossillograflarda, televizorlarning ko‘rish kanallarida va boshqalarda;
   

d) rezonans kuchaytirgichlar (30 kGs. dan 3000 m G s. va undan yuqori), ular radiopriyom niklarda radiosignallarni, televizorlarda, radiolokatsion stansiyalarda va boshqalarda topaoladigan kuchaytirgichlar sifatida ishlatiladi. Kuchaytirish asbobining asosiy parametri bo‘lib, kuchaytirish koeffitsiyenti hisoblanadi. Kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffisiyenti
^Kv ^{= U}chiq^/Ukir
Bu yerda : U_chiq; U_kir mos ravishda kuchaytirgichning chiqish vakirish kuchlanishi.
Tok bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti: K_i = I_chiq/I_kir
bu yerda:Ichiq — kuchaytirgich chiqishiga ulangan nagruzkadagi tokI kir - kuchaytirgich kirishidagi tok. Quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti
^Kp ^{= P}chiq^/Pkir
bu yerda: P_chiq — nagruzka chiqarayotgan faol quvvat; P_kir - kuchaytirgichning kirish zanjiridagi ishlatiladigan quvvat. Kuchaytirish texnikasida logarifmik birlik - detsibel ishlatiladi. Shuni aytib o‘tish imiz lozimki, inson qulog‘i signallar darajasini 1 db ga o‘zgarganligini bilishi mumkin.

2. 
   rasm. Kuchaytirgichlarning chasto tali tavsiflari: a — ovoz chastotasi kuchaytirgichlarning ( I) va keng polosali kuch ay tirg ich larn in g (2) chastota tavsivlari; b — rezonans kuchaytirgichning ch asto ta tavsifi; d — polosali kuchaytirgich chastota tavsifi.Kuchaytirgichning dinamik doirasi deb,
   

^Umax.chiq ₌ ^Umax.kir _{= D ga aytiladi}
^Umin.chiq ^Umin.kir
Odatda kuchaytirgichning dinamik doirasi detsibellarda o‘lchanadi:
D(db)=20 lg D=20 lg^Umax.kir
Umin.kir
Past chastotali kuchaytirgichlarda dinamik doira 40-60 db dan ko‘p bo‘lmaydi. Amplituda tavsifi deb, o‘rtacha tovush chastotalarida olingan kuchaytirgichning chiqish kuchlanishining U_chiq kirish kuchlanishiga U_kir bog‘liqligiga aytiladi.

2. 
   rasm. Kuchaytirgichning amplituda tafsifi.