Ton r maxsu kent d ogik

4. " Avesto" davri pedagogikasi. 
Vatanimizda yaratilgan ulkan madaniyat yedgorligi "Avesto" (eramizdan oldingi 7-6 asrlarda) 
yaratiladi va saklanib kolgan.U 
20 ta kitobni birlashtiradi. Usha davrda yashagan xalklarning e’tikodi, urf-odatlari, turmush tarzi, 
ta’lim tarbiyasi xakida batafsil ma’lumotni "Avesto" dan topish mumkin. Tarbiya xaetning eng muxim 
tayanchi bulib xisoblanishi lozim, - deyiladi "Avesto" da. Xar bir yeshni shunday tarbiyalash zarurki, u 
avvalo yaxshi ukishni va sungra urganish bilan eng yuksak pogonaga kutarilsin. 
"Avesto"da ta’kidlanishicha, bolalar 7 yeshdan boshlab koxinlarga (bolalar tarbiyasi bilan 
shugullanuvchi odam) topshirilgan. Ular mukaddas joylarda, ibodatxonalarda bolalarni "Avesto"dan 
olingan duolarni yedlatganlar. Shu bilan birga koxinlar bolalarga tabiatshunoslik, astronomiya, 
matematika, geogafiyadan ma’lumotlar berganlar. Ukish, yezish va xisobga urgatganlar. Birok, koxinlar 
ukish va yezishni xammaga xam urgatmay, ayrim kobiliyatli bolalarga urgatganlar. Chunki, ukish va 
yezishni bilgan odam sexirgar xisoblangan. 
Ibodatxonalarda bolalarni gigienik ta’lim, odob-axlok tarbiyasiga aloxida e’tibor beoganlar. 
Bolalarni yeshligidan daraxt kuchati utkazish, uy-ruzgor kurollari yasash, yerga ishlov berish va chora 
bilan shugillanishga urgatilishi shart. Bolalar xar kuni uch marotoba yuvinishi, ukituvchi bilan birgalikda 
duolarni takrorlashi zarur bulgan. Bolalarni yigitlikka utkazish marosimlari bulgan. Ular kueshga karab 
"Men zardoshdiylik diniga sodik bulishga vada beraman, men yaxshi fikr, yaxshi suzlar, yaxshi ishlargi 
ishonaman" yetti martadan taerorlaganlar. 
Yoshlarni turt narsani ya’ni Quyosh, Suv, Tuproq va Olovni muqaddas deb o‘rgatganlar. Dunyoni 
yorig‘lik va qorong‘ulik, yaxshilik va yomonlikka ajratganlar. Bolalarni yaxshilik vva ezgulik yaratish 
uchun mexnat kilish, uz kullari bilan moddiy noz-nemat yaratishda urgatganlar. Mexnat kilmaydigan 
odam xakikaddan xam yed eshiklarga ta’zim kilib, abadul abad bosh egib turasan", deb xisoblangan. 
Bolalarni ilm, kasb - xunarga urgatish davlat daraxjasidagi vazifa deb karalish Vatanimizda 
xukumronlik kilgan Sasoniylar saltanati davrining muxim belgisi xisoblanadi. "Farzandiga uz kasb-
xunarini urgatish ota-onaning burchidir, deyiladi podsho farmonlari birida". 
Vatanimizni Aleksandr Makedonskiy zabt etgan, maxaliy xalk bolalarini yunon tilida ukitish, 
xarbiy sa’natni urgantish uchun murabbiylar tayinlaydi. Keyinchalik yunon alifbosini yurtimizda kabul 
etilishi va bir kancha asarlar yezilganligi, yunon olimlari asarlariga sharxlar yezilgani, ularni maxalliy 
tillarga tarjima kilganlar kup maktablar ochilganidan dalolat beradi. Ugil bolalar tarbiyasiga aloxida 
e’tibor berib, ularni yeshligida jasurlik ruxida shakillantirgan. 
Vatanimiz xududida yunon va oramiy alifbosi asosida Xorazm, Sugd, Baktriya yezuvlari 
shakillangan. Ta’lim tarbiya yangi boskichga kutarilgan. 
Demak, "Avesto" davri pedagogikasi juda boy an’annalarga ega. Yunon madaniyati orkali bizga Platon, 
Arestotel, Galen, Gippokrat, Pifagor kabi olimlarning asarlari kirib kelgan. Ularning asarlari Xorazm tiliga 
tarjima etilgan. Yunon olimlari goyalari ruxida Muso Xorazmiy, Fargoniy, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino kabi 
vatandoshlarimiz shakillandi va xalkimizni dunega tanitdi.