Ton r maxsu kent d ogik

2. Qadimgi xalq og‘zaki ijodiyotida inson tarbiyasiga oid fikrlar 
Eng qadimgi qo‘shiq va lirik she’rlarda jasurlik, adolat, sadoqat va insoniylik kabi xislatlar 
tarannum etilgan. Bunday qo‘shiq va lirik she’rlar XI asrda yashagan ulug‘ olim Mahmud Qoshg‘ariy 
tomonidan yaratilgan “Devonu-lug‘atit-turk” asari orqali bizgacha yetib kelgan. 
Mazkur qo‘lyozma asl nusxasidan hattot Muhammad bin Abu Bakr ibn Abdul Fotih as-Soviy al-
Damashqiy tomonidan devon yozilgandan 200 yil o‘tgach (1266 yilda) ko‘chirilgan edi. Qo‘lyozma 219 
varaqli jilddan iborat bo‘lib, sahifalar raqamlanmagan, fikrlarning boshi va oxiri noma’lum edi. Hozir bu 
qo‘lyozma Istambulda Fotih kutubxonasining Ali Amiriy fondida saqlanadi. 
“Devonu lug‘atit-turk” asarining she’riy parchalari ham nemis tiliga tarjima qilinib,1914 yilda nashr 
etilgan. 
Eng qadimgi ma’rifiy yodgorliklarda ifoda etilgan va qadrlangan xislatlar - jasurlik, mardlik, adolat, 
sadoqat, insoniylik, xushmuomalalikdan iborat bo‘lgan. Tabiiyki, ushbu xislatlar insonda o‘z-o‘zidan 
shakllanmagan. Tabiat va jamiyat hayotidagi o‘zgarishlar, ibtidoiy urug‘chilikka asoslangan turmush tarzi 
insonning ana shunday xislatlarga ega bo‘lishini taqozo etgan. Ikki katta kuch - yaxshilik va yomonlik 
o‘rtasidagi ayovsiz kurash insonda yuqorida qayd etilgan xislatlarning bevosita shakllanishiga turtki 
bo‘lgan.