Tomoshalar tarixi о zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus ta 'lim vazirligi 5210300 aktyorlik san'ati

Sirk - kichik tomoshalar majmuasi

Sirk - lotinchada aylana ma’nosini anglatib, kuchlilar tomosha ko'rsatadigan binoni anglatgan. Rimdagi sirk binolari eltipis shaklida bo‘lib. asosan, ikki g‘ildirakli aravalarga qo‘shilgan otlar musobaqasi uchun mo'ljallangan. Bunday stadion shaklidagi sirklar 230000 gacha tomoshabinga xizmat qila olgan.
Aravalar musobaqaga yoki keyingi bosqichga tayyorlanguncha greklar sirkida namoyon qilishgan, akrobatlar, janglyorlar, ekvalibristlar masxarabozlar nomerlari ko‘rsatilgan. Keyinchalik arenani gladiatorlar egalladi.
Ispaniyada bunday aylana shaklidagi sirk arenasida buqalar jangini tomosha qilishgan.
Zamonaviy sirk binolarining arenalari aylanasi 13 metmi tashkil qiladi va o'zining maxsus gumbaziga ega bo‘ladi. Chunki, bu gumbazlar ostida sirkning havoda bajariladigan nomerlari ijro qilinadi.
XVI asrdan Yevropada qayta tiklangan sirk san’ati arenada o’rgatilgan otlar bilan bog’liq nomerlarini xalqqa manzur qila oldi. Shunday qilib sirkda aktyorlar qatori - o’rgatilgan jonvorlar ham katta ahamiyat kasb etdi. XVIII asrga kelib o’z arenasida va gumbazlari ostida hayratomuz nomerlar ko’rsatish qudratiga ega bo‘ldi.
Arenalarda ko‘rsatilib mashhur bo’lgan nomerlarning XIX asrdan boshlab kichik sahnalarda. konsert zallarida ijro qilinishi sirk va estrada san’ati tushunchalarining ijro qilinishi sirk va estrada san’ati tushunchalarini bir-biriga qadrdon qilib qo'ydi. Endi kichik shakldagi ijrolar - qo’shiq, raqs, cholg’u. she’riyat, so‘z san’ati safi akrobatika, janglyorlik, fokus, gipnoz, o’rgatilgan kichik hayvonlar ishtirokidagi nomerlar bilan boyidi.
Bu estrada san’atini kichik shakldagi nomerlar san’ati deb e’tirof etilishiga olib keldi.

41. 
    Ekvilibristika - muallaq (balans saqlash) turish
    

Ekvilibristika - lotinchada muallaqlikni saqlash ma’nosini anglatadi. Bu sirkning asosiy janrlaridan hisoblanadi. Chunki, qimirlaydigan barcha narsalar ustida insonning oyog’i, boshi yoki qo’li bilan muallaq tura bilishi ekvilibristika janriga asos bo'ldi. Bu yo'nalish - dor ustidagi muallaq turishdan tortib, dor ostidagi barcha jihozlar ustida, hatto o’zining bir qo’li yoki barmog’i ustida muallaq turishini ham o‘z ichiga olib kirib ketadigan keng qamrovli kichik shakldagi tomosha.
Ekvilibrist nomerlari sirk arenasida yoki gumbazi - kupolasi ostida rang-barang shaklda ijro qilinishi mumkin. Qadimdan akrobatika va gimnastika deb ajratilgan turli nomerlarni sirk san’ati XIX asrda ekvilibristika nomi bilan birlashtirdi. Natijada, bu yo’nalishda ijod qiladiganlar ot ustida, velosiped ustida, tayoqda, dorda, narvonda, stul chetida, bir oyog'ida, boshida, qo’lida, barmog’ida muallaq turishi mumkinligini ustalik bilan ko'rsata boshladilar. Estrada sahnasiga sirk arenasidan kirib kelgan muallaq turish nomerlari konsert dasturlarini boyitdi. Inson qudratining balans saqlash kabi yangi qirralari muxlislarni, ko‘ngil ochish uchun kelganlarni, zerikkanlarni hayratga sola boshladi. Bunday qobiliyat egalari estrada sahnasida ham o'zining munosib joyini topdi va bu janr muxlislari olqishlariga sazovor bo'ldi.

42.