To‘lov va hisob-kitob balanslari reja

3. To’lov balansi tuzishning metodologik asoslari 
To’lov balansini tuzish XVF tavsiya qilgan usul asosida har bir bitim bo’yicha 
ikkiyoqlama buxgalteriya yozuviga asosan olib boriladi. Balans hisob raqamining kreditida 
eksport, olingan daromad, passivlarning oshishi va aktivlarning kamayishi, debet tomonida 
– import, to’langan daromad, passivlar kamayishi va aktivlar ko’payishi aks ettiriladi. 
To’lov balansida bitim bajarilish vaqti ikkiyoqlama yozuvda aks ettiriladi, ya’ni valuta 
tushumi va chiqimini ko’rsatadi. 
To’lov balansida mahalliy va chet ellik rezidentlar o’rtasida amalga oshiriladigan barcha 
savdo operatsiyalari, xizmatlar, qimmatli qog’ozlarni sotish va sotib olish, hadya va 
yordamlar hamda boshqa moliyaviy munosabatlar aks ettiriladi. Barcha operatsiyalar 
bo’yicha yuzaga keladigan valutalar oqimi balansning tushumlar va chiqim (xarajat)lar 
qismlarida o’z ifodasini topadi. To’lov balansi ko’pincha 1 yilga, ba’zi hollarda choraklik 
uchun ham tuzilishi mumkin. 
Umumiy holda to’lov balansida keltiriladigan barcha operatsiyalarni joriy operatsiyalari 
(eksport, import, foiz to’lovlari va hokazo) va kapital harakatiga bo’lish mumkin. Aniqroq 
tarzda bu moddalarni quyidagi jadvalda keltirishimiz mumkin.