Фосфорит
Апатит
Фосфатлар гуруҳи
Лабрадор
Монтмо роллонит
Альбит
Орток лаз
Дала шпати
Мусковит
Тальк
Сохта муғуз
Топаз
Олвин
№
|
Минерал нинг номи
|
Кимёвий таркиби (формуласи
|
Ранги, ялтироклиги, шаффоф лиги
|
Каттиклиги, зичлиги
|
Зичлиги
г/см3
|
Ишлатилиши
| Соф элементлар |
1
|
Мис
| Cu |
Оч пушти, кизил, жигар ранг Металлдек, шаффоф эмас
|
2,5-3
|
8,5-8,9
|
Электротехникада, машинасозликда қотишмалар (бронза, латунь, мельхиор) олинади.
|
2
|
Кумуш
|
Ag
|
Оч кумуш ранг сиртида кул ранг .ёки корамтир доглари бор
Металлдек, шаффоф эмас.
|
2,5-3
|
10-11
|
Мис-кумуш қотишмасидан идишлар тангалар ясалади, химия соноатида ишлатилади.
|
3
|
Олтин
|
Аu
|
Сариқ тилла рангдан оч кумуш ранггача
Металлек.
Шаффоф эмас.
|
2,5-3
|
19,3
|
Қиммтбаҳо металл танга ва заргарлик буюмлари тайёрланади. Физик ва химиявий асбоблар металларга тилла юритишда, тиш куйишда, валюталар ишлаб чиқаришда қўлланилади.
|
4
|
Поликсен
(плотина)
|
Pt
|
Оч кумуш рангдан кулранггача
Металлдек.
|
4-4,5
|
15-19
|
Кимматбахо метал, лабораторияда, техникада,тиш куйишда ва заргарликда кулланилади.
|
5
|
Олмос
|
С
|
Рангсиз, ок, оч хаво ранг, яшил, сарғиш
Ялтирок шаффоф, ҳар хил спекторда нур таратади.
|
Хаки кий каттиклиги корунддан 150 марта ортик
|
3,25
|
Заргарликда, бурғилаш, металл киркиш ва жило бериш сохаларида ишлатилади.
|
6
|
Графит
|
С
|
Кормтир,кулранг.
Металлдек, хира, шаффоф эмас
|
1-2
|
2,2
|
Металл куядиган тигеллар ясашда, машиналарни мойлашда (.ёғ билан бирга ) электродлар, калам ишлаб чикариш саноатида ишлатилади
|
7
|
Олтин гугурт
|
S
|
Кулранг сарик, ола-була ва қорамтир, кўпинча олтин каби сариқ
Ёғлангандек, шаффоф, хира
|
1-2
|
2,05-2,08
|
Қоғоз,резина,гугурт ва бошкалар ишлаб чикаришда. Кишлок хужалигида заракунандаларга карши курашда, буёк ишлаб чикаришда ишлатилади.
|
Сульфидлар
|
8
|
Пирит (олтин
гугурт колчедони)
|
FeS
|
Само ранг,тилла ранг
Металдек ялтирок,
|
6-6,5
|
4,9-5,2
|
Сульфат кислотаси олиш учун хом ашё
|
9
|
Халькопирит (мис колчедони
|
Cu FeS2
|
Хира сарик-кизгиш тилла ранг, ҳар хил товланади
Металдек хира
|
3,5-4
|
4,1-4,3
|
Мис олинадиган энг мухим минерал
|
10
|
Галенит
|
PвS
|
қўргошинсимон, кул ранг
Металдек
|
2-3
|
7,5-7,6
|
Кургошин олиш учун асосий хом ашё
|
11
|
Киноварь (симоб сульфиди)
|
HgS
|
Қорамтир кизил
Кристаллари олмосдек ялтирок, майда доналари хира корамтир кизил
|
2-2,5
|
8
|
Симобнинг энг мухим маъдани кимматбахо табиий буёк хисобланади
|
12
|
Сфалерит
|
ZnS
|
Сариқ, қўнғир ёки қора
|
3,5-4
|
3,9-4,1
|
Рух кам учрайдиган элементларни олиш учун асосий хом ашё ҳисобланади.
|
13
|
Марказит
|
FeS2
|
Сарик жинссимон металдек ялтироқ
|
5,6
|
4,6-4,9
|
Сульфат кислотаси олиш учун хом ашё
|
14
|
Антимоний (стибнит)
|
Sв2S3
|
кулрангдан қора ранггача
Металдек ялтирок, хира
|
2-2,5
|
4,5-4,6
|
Сурманинг энг мухим маъдани
|
Галоидли бирикма
|
15
|
Флюорит
|
CaF2
|
Яшил, хаворанг, бинафшаранг, сарик, ок, хар хил рангда товланади,
Шишадек ялтирок, шаффоф.
|
4
|
3,18
|
Металлургияда фторидли препаратлар ишлаб чикаришда кулланилади.
|
16
|
Галит (ош тузи)
| NaCl |
Ок, кулранг, хаво ранг ва бошка тусларда ҳам учрайди.
Шишадек шаффоф ва ялтираб нур таратади.
|
2-2,5
|
2
|
Озик-овкат махсулотлари, ва кимё саноатида ишлатилади.
|
17
|
Сильвин
|
КСl
|
Ок, кизил, пушти ранг шишадек
|
2
|
2-2,5
|
Химия саноати ва сунъий угит ишлаб чикариш учун хом ашё
|
Оксидлар
|
18
|
Корунд
|
A2 O2
|
Ҳаворанг, кизил, кунгир қизил, металлдек хира
|
8
|
4
|
Абразив материал, корунд, ёкут, сапфир (кимматбахо тош)
|
19
|
Кварц
|
Si O2
|
Рангсиз, оч пушти, ок, кора, шишадек ялтирок, ярим шаффоф.
|
7
|
2-6,5
|
Айрим шафоф хиллари заргарликда, радиотехникада кулланилади. Шафоф эмаслари металсозлик шишасозликда ишлатилади.
|
20
|
Халцедон
|
SiO2
|
Оч кул ранг ёки мумсимон.
Хира ёгдек, ингичка катламлардек шаффоф.
|
6-7
|
2,5-2,6
|
Шаффоф турлари заргарликда, массив турлари металлургияда, чинни ва ойна саноатида ишлатилади.
|
21
|
Кремень
|
SiO2
|
Ок рангдор, сарик, кизгиш ранггача ва кора, ялтироклиги бузсимон. Шаффоф эмас
|
6-7
|
2,5-2,6
|
Заргарликда, радиотехникада кулланилади. металсозлик шишасозликда ишлатилади.
|
22
|
Гематит
|
Fl2O3
|
Кизгиш кунгир рангдан то кора ранггача, металсимон шаффоф эмас.
|
5,5
|
5
|
Темир рудаси
|
23
|
Магнетит
|
FeFe2O4
|
Кул ранг, металлдек
|
5,5-6
|
4,9-5,2
|
Темир маъдани
|
24
|
Хромит
|
FeCrO4
|
Кул ранг,
муталлга ухшаш
|
5,5
|
4,5-4.8
|
Хром олиш учун энг мухим маъдан.
|
25
|
Лимонит
|
Fe2O2nH2O
|
Cарик, кора-кунгир хира
|
4,5
|
3,6-4
|
Темир олиш учун маъдан хар хил буёклар учун асосий хом ашё
|
26
|
Опал |
SiO2nH2O
|
Ок, сарик, кулранг айрим вактларда камалакка ухшаб товланади, хира шишасимон
|
5,5-6,5
|
3,6-4
|
Қамматбаҳо тош.
|
Сульфатлар
|
27
|
Гипс
|
CaSO42H2O
|
Ок, сарик, пушти, кизил
Шишадек ва сарафдек товланади шаффоф, нурни яхши утказади
|
2
|
2,3
|
Курилишда, цемент, когоз ишлаб чикаришда, медицина, кишлок хужалигида, хайкалтарошликда фойдаланилади
|
28
|
Ангидрит
|
СаSO4
|
Окиш, хаво ранг, айрим холларда жуда хам оч рангсиз
Шиша ва садафдек товланади, шаффоф
|
3-3,5
|
3,0
|
Курилиш материаллари цемент ва пардозлаш тошлари тайёрланади.
|
29
|
Мираби -лит
|
Na2SO4H2O
|
Ок ранг баъзида
Шишадек
|
1,5-2
|
1,5
|
Шиша ва кимё саноатида медицинада,краска тайёрлашда ишлатилади
|
30
|
Барит
|
ВаSO4
|
Рангсиз, оқ кизил, сариқ
шишадек
|
3-3,5
|
4,3-4,7
|
Химия ва когоз саноатида, барий препарати олиш учун ишлатилади.
|
Корбанатлар
|
31
|
Кальцит (исландский шпат)
|
СаСО3
|
Оқ ёки рангсиз ва бошқа рангда ҳам бўлади.
Шишадек ялтироқ шаффоф ёки баъзан нур ўтказади
|
3
|
2.7
|
Курилишда химия саноатида (цемент, шиша, сода олишда) металлургия саноатида, шаффоф турлари оптик асбоблар ясашда ишлатилади.
|
32
|
Магнезит
|
МдСО3
|
Ок, кул ранг, сариқ
Шишадек шаффаф эмас
|
-4,5
|
3
|
Ўтга чидамли ғишт, шиша саноати учун хом ашё
|
33
|
Сидерит (темир шпати)
|
FeСО3
|
Сариқ кул раннг, яшил кўнғир
Шишадек Шаффоф эмас
|
3,5-4,5
|
4
|
Темир рудаси учун хом ашё
|
34
|
Доломит
|
CaMg CН3
|
Оқ сариқ, кул ранг, қўнғир, қорамтир
Шишадек
|
3,5-4
|
2,9
|
Қурилишда металлургия, кимё, цемент ишлаб чикариш саноатида ишлатилади.
|
35
|
Малохит
|
СиСО3Си(ОН)2
|
Оч яшил, қизғиш. Ҳаво ранг. Шаффоф эмас,
|
3,5-4
|
3,9-4,1
|
Мис олиш, буёклар ишлаб чикариш учун заргарликда, буюмлар тайёрлашда фойдаланилади
|
36
|
Арагонит
|
СаСО3
|
Ок, сарғиш-оқиш, кул ранг
|
3,5-4
|
2,9-3
|
Заргарлик ишларида фойдаланилади
|
Фосфатлар
|
37
|
Апатит
|
Са(РО4)3х (Cе,F,ОН)
|
Рангсиз, яшил, сарик, бинафша
Шишадек айримлари ёглангандек ялтирайди
|
5
|
3,2
|
Суперфосфат олишда мухим маъдан, химия соноатида фосфат кислота олишда ишлатилади.
|
Вольфраматлар
|
38
|
Вольфрамит
|
(Fe, Mn)WO4
|
Кора, корамтир, тук кизил, жигарранг ялтирок шаффоф эмас
|
5
|
7,5
|
Вольфрам олиш учун энг мухим маъдун
|
39
|
Шеелит
|
Ca(WO4)
|
Рангсиз, кулранг, сарик, кунгир, кизил тусда хам учрайди. Еглангандек ва олмосдек ялтирайди, шаффоф
|
4,5
|
5,8-6,2
|
Вольфром металли олиш учун хом аше
|
Силикатлар
|
40
|
Оливин
|
(MgFe)2(SiO4)
|
Яшил-cарик, сарик. шишадек ялтироқ, шаффоф эмас.
|
6,5-7
|
3,3-4,2
|
Таркибида темир молекуласи кам булган олвин утга чидамли хом ашё, заргарлик ишларида фойдаланилади.
|
41
|
Топаз
|
Al2(FOH2) SiO4
|
Рангсиз, сарик, хаво ранг, пушти
Шишадек
Шаффоф эмас
|
8
|
3,5-3,6
|
Абразив материал, юкори сифатли утга чидамли махсулот ва заргарлик хом ашёси
|
42
|
Авгит
|
Ca(Mg,Fe2,Al)2,(Si AL2)O4)
|
Яшил, кунгир, кора
Шишадек ялтироқ, шаффоф эмас
|
5-6,5
|
3,2-3,6
|
Қурилишда хом ашёси сифатида ишлатилади
|
43
|
Сохта мугуз
|
(Ca2NfFAL2Si6O22
|
Яшил, кул ранг, яшил-кора шишадек, ялтироқ, шаффоф эмас
|
5,6-:6
|
3-3,5
|
Қурилишда хом ашёси сифатида ишлатилади
|
44
|
Тальк
|
Мg2(ОН)2 Si11O10
|
Окиш, яшил, ок, сарғиш яшил, кул ранг
Ёглангандек ёки садафдек ялтирайди
|
1
|
2,8
|
Майдаланган холда когоз, тўқимачилик,резина, парфюмерия, кондитер ва бошка саноатларда ишлатилади.
|
45
|
Мусковит
|
К,ALFeMg2ALSi2O10(OH,F)2
|
Кумушдек сарик, жигар ранг, кул ранг баъзида рангсиз
Шишадек шаффоф, садафдек товланади
|
2-3
|
2,7-3,2
|
Изолятор, утга чидамли модда сифатида ишлатилади.
|
46
|
Глауконит
|
К(Fe3 Fe2K, Mg)2 (OH)2 ASi2O10nH2O
|
Яшил, тук хаво ранг,сарик
хира, шишасимон
|
2-3
|
2,2-2,8
|
Калийли угит ишлаб чикраишда, сувни юмшатишда, буеклар олишда ишлатилади.
|
47
|
Серпантин
|
Mg4Si4O10OH2
|
Окиш, яшил, хаво ранг, тук яшилдан хаво ранггача товланади.
Шишадек, еглангандек ва шойидек ялтирайди.
|
2,5-3,5
|
2,6-2,7
|
Кимё саноатида бирикмаларни олишда иссиклик изоляцион материал ишлаб чикаришда ишлатилади.
|
48
|
Каолинит
|
A4 OH)8 Si4O10)
|
Ок, кул ранг, аралашма холида булса ранги хар хил булади.
Хира
|
1-2,5
|
2,7-2,8
|
Курилишда, керамика, когоз, электроизоляторлар саноатида ишлатилади.
|
49
|
Лабрадор
|
(Na,Ca)[AlSi3O8]
|
Кул ранг, корамтир
Шишадек
|
6-6,5
|
2,6
|
Чиройли товланганлиги учун курилиш, безаш ишларида кимматли хом ашё
|
50
|
Дала шпати
|
(K, Na) [(AlSiO2)O5]
|
Окиш, кул ранг, пушти, кизил , яшил
Шишасимон шаффоф эмас
|
6
|
2,5-2,6
|
Керамика ва шишасозлик саноатида, заргарликда ишлатилади
|
51
|
Нефелин
|
Na[AlSiO4]
|
Кул ранг, пушти, сарик, кунгир
Шишадек
|
5-6
|
2,6
|
Ойнасозлик, чиннисозлик, саноатида ишлатилади Алюминий олиш учун асосий маъдан
|
52
|
Сохта мугуз
|
(Ca2NaFAl2 Si2O22
|
Яшил, кул ранг, кукиш кора
Шишадек шаффоф
|
5,6-6
|
3-3,5
|
Амалий ахамиятга эга эмас
|
53
|
Берилл
|
Bl3Al2Si6O18
|
Кукиш, ок сарик, хаво ранг
Шишшадек шаффоф
|
7,5-8
|
2,6-2,9
|
Киммтбахо тош сифатида заргарликда ва медицинада ишлатилади.
|
54
|
Асбест
|
Mg6[Si4O10][OH]8
|
Яшилсимон сарик, ок, кордек ок
Ипакдек
|
2-3
|
2,36-2,6
|
Курилиш материаллари сифатида асбоцемент, труба, қозон
|
55
|
Лазурит
|
Ca2Na6[AlSiO] [SO4]S2
|
Сиёх ранг, гоҳида ҳаво ранг, кўкимтир кул ранг
Шаффоф ёки нур указмайди.
|
5,5
|
2,68-3,42
|
Курилишда ва кимматбахо тошлар сифатида ишлатилади.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |