To sh k en t davlat yu ridik in stitu ti

3. Umumiy mulkdan ulush ajratish va uni taqsimlash
FKning  223-moddasida  ko'rsatilganidek,  umumiy  ulushli  mulk 
ishtirokchisi  o'z  ulushini  umumiy  mol-mulkdan  berishni  talab  qilishga 
haqlidir.  Uning  bu  huquqi  umumiy  mulkdagi  ulushni  tasarruf  etishga 
bo'lgan huquqidan kelib chiqadi.
Ulushni  ajratishning  asosiy  usuli,  mulkning  xo'jalik  tayinlanishiga 
zarar  yetkazmaslik  sharti  bilan  undan  asl  holida  ulush  ajratishdan 
ishtirokchilar o'zaro  kelisha olmasalar  sud,  yoki  nizoni  hal  qiluvchi  organ 
umumiy  mulkdan  qanday  ashyolar  asl  holida  ajratilishini,  masalan, 
sheriklik asosida olingan hosilning qanday taqsimlanishini belgilaydi.
Umumiy  mulkdan  uning  xo'jalik  tayinlinishiga  zarar  yetkazmasdan 
ajratish  mumkin  bo'lmaganda,  ulush  ajratib  oluvchi  ega  rozi  bo'lgani 
holda,  ulushning  miqdoriga  yarasha  pul  baravarida  haq  olishi  mumkin. 
Agar  pul  baravarida  uning  to'lash  imkoniyati  bo'lmasa,  umumiy  mulk 
sotilib uning summasi sheriklar orasida taqsimlanadi.
Uy-joyga  nisbatan  bo'lgan  umumiy  ulushli  mulk  egalari  o'zlariga 
tegishli  ulushlarga  yarasha  uy-joyni  taqsimlashga  haqli  bo'lib,  buning 
natijasida  ulaming  har  biriga  uy-joyning  alohida  qismi  (kvartira  yoki 
ajratilgan xona) biriktirib qo'yilishi mumkin.
Fuqarolaming  umumiy  ulushli  yoki  birgalikda  egaligida  bo'lgan 
xususiylashtirilgan 
turar-joylami 
bo'lish 
haqidagi 
masalalar 
sud 
amaliyotida turlicha hal etilishi holatlari uchraydi.  FKning  223-moddasiga 
muvofiq,  umumiy  ulushli  mulk  egasining  har  biri  umumiy  mulkdan  o'z 
ulushini ajratib berishni talab qilishga haqli.
Agar  ulushni  ajratish  usuli  to'g'risida  sheriklar  o'zaro  kelisha 
olmagan  bo'lsalar,  mulk  har  qaysi  sherikning  da’vosi  bo'yicha  sud 
tomonidan  taqsimlanadi.  Amalda  shunday  hollar  uchraydiki,  umumiy 
mulkdan  ulush  ajratish  haqidagi  qonunning  qoidalari  xususiylashtirilgan 
turar-joylarga  tatbiq  qilinishi  mumkin  emas  va  bunday  turar-joylami 
taqsimlashda Uy-joy kodeksi normalari tatbiq qilinishi lozim.
205

---

FKning  233-moddasining  2-qismiga  binoan,  turar-joy  uning 
sheriklarini  umumiy  mulki  bo‘lgan  kvartira,  uy  (uyning  bir  qismi)dagi 
ulushlariga muvofiq taqsimlanishi lozim.
Birgalikdagi  umumiy  mulk  huquqi  asosida  tegishli  bo‘lgan  turar- 
joylar ham shunday tartibda taqsimlanishi kerak1.
Ushbu 
masala 
bo‘yicha 
tegishli 
ko‘rsatmalar 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumining  1994-yil  9-sentyabrdagi  21-sonli 
qarorining  19-bandida berilgan2.
Ammo  bunday  taqsimlash  mazkur  aholi  yashaydigan  joyning 
rejalashtirish  loyihasiga  zid  bo‘lmasligi  kerak.  Uy-joyni  taqsimlash 
to'g'risidagi  bitim  notarial  tartibda  taqsimlanishi  va  tuman  (shahar) 
hokimligi idoralarida ro'yxatdan о ‘tkazilishi lozim.
Ba’zi  hollarda  umumiy  mulkdan  tegishli  ulush  mulk  egalaridan 
birining  qarzini  qoplash  uchun  uning  kreditori  talabi  bo'yicha  ham 
ajratilishi mumkin.