|
Nazorat uchun savollar:
1.Модел тузишдан максад нима?
2.Моделлаштиришнинг ахамияти қандай?.
3.Компютер модели бу нима?
4.Моделлаштирищ турлари қандай?
5.Табии моделлаштириш нима?
6.Абстракт моделлаштириш қандай асосий хоссаларини ифодаланг?
7. Моделлаштиришга ўз мисоллингизни келтиринг?
|
Жунатиш пунктлари
|
Мавжуд вагонлар
|
Кабул килиш станциялари
|
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
|
Суралган вагонлар
|
|
80
|
90
|
190
|
130
|
150
|
160
|
150
|
|
1
|
200
|
80
|
40
|
90
|
100
|
35
|
75
|
80
|
|
2
|
250
|
10
|
30
|
45
|
40
|
30
|
65
|
30
|
|
3
|
100
|
20
|
35
|
60
|
60
|
80
|
30
|
70
|
|
4
|
250
|
40
|
25
|
10
|
25
|
65
|
50
|
60
|
5
|
200
|
15
|
50
|
20
|
20
|
40
|
80
|
20
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Laboratoriya ishi №2
Mavzu: Компьютерда математик моделлаштириш
Ishning maqsadi: Математик моделнинг аниқлиги, натижаларнинг ишончлилик даражасини баҳолаш масалаларини математик моделлаштиришнинг асосий масалаларидан биридир.Математик модел ҳар хил воситалар ёрдамида берилиши мумкин. Бу воситалар функционал анализ элементларини ишлатиб дифференциал ва интеграл тенгламалар тузишдан то ҳисоблаш алгоритми ва компьютерда дастурларини ёзишгача бўлган босқичларни bajarishni o’rganish. Talabalarda математик моделлаштириш bo’yicha ko’nikma hosil qilish. Berilgan topshiriqni qo‘yilgan ish reja asosida bajarishni o’rgatish.
Topshiriqning berilishi:
1. Тадқиқот объектини танланг.
2. Объектнинг математик моделини қуринг.
3. Ҳисоблаш алгоритми ёзинг.
4. Дастур тилида ёзинг ва компьютерга киритинг.
5. Ҳисоблашларни бажаришни ўрганинг .
6. Натижаларни таҳлил килиш ва моделга тузатишлар киритинг.
Назарий қисим.
Ечиладиган масалаларни ўрганиш унинг математик моделини тузишдан бошланади, яъни унинг асосий ўзига хос хусусиятлари ажратилади ва улар ўртасида математик муносабат ўрнатилади. Математик модел тузилгач, яъни масала математик кўринишда ифодалангач, уни маълум математик усуллар билан таҳлил қилиш мумкин. Математик модел тузиш билан биз ўрта мактаб физика курсида танишганмиз. Бунда дастлаб ўрганилаётган физик ҳодисанинг моҳияти, белгилари, ишлатилаётган кўрсаткичлари, сўзлар ёрдамида батафсил ифода этилади. Кейин физик қонунлар асосида керакли математик тенгламалар келтирилиб чиқарилади. Бу тенгламалар ўрганилаётган физик жараён, ҳодисаларнинг математик моделидир.
Математик модел ҳеч қачон қаралаётган объектнинг хусусиятларини айнан, тўла ўзида мужассам қилмайди. У ҳар хил фараз ва чекланишлар асосида тузилгани учун тақрибий ҳарактерга эга демак, унинг асосида олинаётган натижалар ҳам тақрибий бўлади.
Объектнинг математик моделини тузиш, уни компьютерда бажариладиган ҳисоблашлар асосида таҳлил қилиш "ҳисоблаш тажрибаси" дейилади.
"Ҳисоблаш тажрибасининг умумий схемаси 1-расмда кўрсатилган.
1-расм
Биринчи босқичда масаланинг аниқ қўйилиши, берилган ва изланувчи миқдорлар, объектнинг математик модел тузиш учун ишлатиш лозим бўлган бошқа хусусиятлари тасвирланади.
Иккинчи босқичда физик, механик, химиявий ва бошқа қонуниятлар асосида математик модел тузилади. У асосан алгебраик чизиқсиз, дифференциал, интеграл ва бошқа турдаги тенгламалардан иборат бўлади. Уларни тизимда ўрганилаётган жараёнга таъсир кўрсатувчи омилларнинг барчасини бир вақтнинг ўзида ҳисобга олиб бўлмайди, чунки математик модел жуда мураккаблашиб кетади. Шунинг учун, модел тузишда энг кучли таъсир этувчи асосий омилларгина ҳисобга олинади.
Учинчи босқичда масаланинг математик модели тузилгач, мос тенгламалар ечилиши ва керакли кўрсаткичлар аниқланиши лозим. Масалан, математик модел дифференциал тенглама билан тасвирланган бўлса, сонли усуллар ёрдамида у чекли сондаги нуқталарда аниқланган чекли-айирмали тенгламалар билан алмаштирилади.
Тўртинчи босқичда сонли усуллар ёрдамида аниқланган алгоритм асосида бирор - бир алгоритмик тилда ЭҲМ да ишлатиш учун дастур тузилади. Масалан, у умумий хусусиятга эга бўлиши керак, яъни математик моделда ифодаланган масала параметрларининг етарлича катта соҳада ўзгарувчи қийматларида дастур яхши натижа бериши керак. Охирги босқичда дастур ЭҲМга қўйилади ва олинган сонли натижалар чуқур таҳлил қилиниб баҳоланади.
Натижаларга қараб мутахассис таҳлил қилинаётган жараён тўғрисида хулосалар чиқаради, унинг амалга ошишига маълум мақсад асосида таъсир кўрсатади, бошқариш воситаларини ишлаб чиқади, тавсиялар беради. Кўплаб вариантлар асосида бажарилувчи ҳисоблаш тажрибалари ёрдамида лойиҳачи у ёки бу белгига кўра барча вариантлар ичидан энг маъқулини танлаши мумкин.АДБ ни меню принципида ишлашини ташкил этиш дастурдан фойдаланиш унумдорлигини кескин орттиради. Бу ҳолда асосий менюга ечиладиган масалалар синфи кўрсатилса (2-расм) меню ости менюсида эса мос равишда масалаларни ечиш усуллари танланади (3-расм).
2-расм
Ечиш усуллари менюсига зарур бўлган усул танланганда шу усулда мос компиляция қилинган файл ўз ишини давом эттиради. Бу файл стандарт ҳолатда модулли принципда тузилган ишчи дастурни ўз ичига олади. Файлни ишлаши учун зарур маълумотлар берилгач, масаланинг натижалари компьютер экранига, принтерга ёки кўрсатилган йўл бўйича дискка ёзилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
